BAIBAL CHUNG TLANG

mt-hermon pamorama

 

1. Hermon Tlang

Anti-Lebanon Mountains an ti mi tlangthluan Syria le Lebanon ram kar i NE-SW in aa sawh mi a um i thlanglei ah a saan nak bik a um. Mah zawn cu Harmon Tlang cu a si. Baibal chung Joshua te i ram an laak mi a hong dongh nak a si. Ataktak ah cun Lebanon ram chung ah a um. 1967 Ni Ruk Raltuk ah khan Israel nih 40 square miles hrawng an laak i mahka te cu Israel ram ah a cang. Harmon Tlang hi pe 9232 a sang. A tlang paar hi hawrha dip nih a khuh.

Mount Hermon 05

Harmon Tlang hi Tlang Thiang ah an ruah mi a si. Vancungkhua ruam in an ruah. Mah tlang cung ah hin bo bo thum an um, an saan aa can dih. Pa, Fapa, le Thiang Thlarau he an tahchunh. Harmon Tlang hram in Jordan Tiva a puut i Isreal ram tiva ngeihchun a si. Bawi Zisuh he an tahchunh. Vancungkhua in nunnak a ttum ti khan in sullam an ngeihter. Salm 133 ah, Harmon Tlang dapti kong a chim.

Mount Hermon snow

Muihmai Thlen Tlang

Bawi Zisuh kha a rianttuan caan hmanung lei a phanh in a sinak a langhter pah cang. Harmon Tlang hram i Caesaria-Philippi hmun ah Piter kaa in Mesiah a sii a langhter. A zultu pa thum tlang sang ah aa kaipi hna i sunparnak muihmai ah aa thleng. Van in aw nih, "Ka dawt mi ka fapa a si" ti a chim. Vancungkhua i a sunpar ding ning a langhter tiah an ruah. Mah an kainak tlang cu Baibal nih a min a chim lo nain Harmon Tlang hi a si an ti.

Nazareth thlang te ah tlang pum, chuncunghlum bantuk, a um. Tabor Tlang an ti. Mah tlang cu Bawi Zisuh muihmai thlen nak tlang cu mah Tabor tlang hi a si rua tiah 3rd Century AD hrawng ah Origen bia in an rak ruah (aziah dek), i mahti cun ruah zungzal a rak si. Biakin nganpi zong an sak i Church of Transfiguration an ti. Rom siangpahrang Constantine i nu Helena nih hmun roling ah biakin a sak dih hna i, Bawi Zisuh thihhnu kum 400 deng ah si kaw, a zawn lo zong ah a sak dih rua hna.

 

 

transfig church

Asinain, archeology i hmuhning ah, mah tlang ah hin Bawi Zisuh chan lio ah minung khua an rak sa i, Bawi Zisuh le a mithim pathum te lawng fianrial i hong um nak phun a si kho lo. Cun Baibal nih "tlang sang" tiah a ti. Tabor Tlang cu tlang sang a si lo (pe 1800 fai a sang). Cun, Baibalca chung ah Piter i Mesiah a si a langhter nak aa ttial nak chang te ah muihmai thlen kong hi aa ttial. Caesaria-Philippi in tlang sang ah an hong kai hi a si lai, i Harmon Tlang a si lai tiah an ruah deuh. Rau i langhnak an hmuh ning zong ah Harmon Tlang ah a si e an ti.

 

2. Karmel Tlang

Dubbah

Rili kam Haifa khua in nichuahlei ah rat ah Karmel Tlang cu orhlei ah a um. Pe 1701 a sang.

Mount Carmel 91

Karmel Tlang hi Siangpahrang Ahab nih Baal khuahrum hmunpi ah a rak hnuai. Profet Elijah nih Baal profet pawl cu a va zuamcawh hna (1 Siangpahrang 18). Cawtum tum hnih a thahter hna. Caw khat cu Baal pawl nih a sa can i, an biakttheng ah chiah i, an Pathian auh i, kanghter ding. Caw khat cu amah nih mahti cun ti ve ding. Baal pawl nih an pathian cu an auh leen i zei a chuak lo, zanlei tiang. Mah hnu ah Elijah nih cun mahti cun a ti ve. Anih biakttheng cu 'huk' tiah a alh. Mah cun Baal profet 450 cu a tlaihter hna i a thlang i Kishon tiva kam ah a thah hna--zaangfaak hna in.

Atu ah mah an izuamcawh nak zawn cu an kawl tik ah, hmun hnih an zoh i, hmunkhatka ah ti a chuak i Elijah i a biakttheng a toih mi ti hi mahka ti hi a si lai ti in mah zawn hi a si ttheu lai tiah an ruah. Acung hmanthlak i inn raang khi mahka zawn cu a si.

Elijah Well

Elijah nih Baal profet a thah hna asinain Karmel Tlang ah hin atu ah Baha'i biaknak ngan an headquarters a um. Shrine of Bab an ti. Baha'i cu vawleicung biaknak ngan pa khat a si ve (million 6 leng an um).

Shrine of Bab

A khuapi hi Haifa khua a si--Israel ram i khuapi ngan 3-nak.

 

3. Sinai Tlang

Mount Sinai

Nawlbia Pahra kha Sinai Tlang ah hin Pathian nih Moses a rak pek. Zehova Pathian cu mah tlang cung ah hin mei in a ttum (Exodus 19:18). Tlang cu a khu dih, a ther dih.

Sainai S1010004

Sinai Tlang a umnak set hi saupi chung an hngal lo. Tuan ah cun Izip rak i a um mi lung tlang pa khat Sinai Tlang ah an rak rel. Naite ceu ah Saudi Arabia ram i a um mi tlang an hmuh i Sinai Tlang a sii an hngalh. Saudi cozah nih a humzual tuk ca ah a hram tiang hmanh minung kal khawh a si lo. Khemra zuang (drone) an thlah i mah nih cun video a thlak (mah cu ka thlak chin). ['Sinai' sullam cu 'kalauk lenthang' a si nain Sinai Tlang hi hnuk a lo deuh.]

Mt Sinai top

A tlangpar ah hin a tlang aa cheu nak kuak a um (video ah a lang). Lung cu an uut dih. A tlang thlang ah hin mibu nehneng rop, lungpumh tehna an um.

golden calf altar

Ni 40 chung Moses tlang i a um kar ah a minung nih cun sui cawfa an rak ser i an rak biak. Mah biakttheng nehnang cu a si tiah an ruah. Caw zuk aa suai mi tehna an um.

calf-altar

Cawfa Biakttheng. Sui cawfa an ser mi cu mah lung cung ah khin an toh tiah an ruah. Siasal biak an thok nak hmun.

 

Mt Sainai wait place

Moses Sinai Tlang a kai kar ah mahka hin Aaron tehna upa 70 nih an rak hngah (Facebook rumro an rak zoh chung ko lai). :)

 

Horeb rock

Horeb Tlang hi Sinai Tlang he an ikhat ko. Fing dang ah an um i a si. Horeb hi chaknung ah a um. Horeb Tlang cu Moses nih lungpi a tuk i ti a chuah nak kha a si. Mah lungpi cu atu a um rih. Pe 50 hrawng a sang. A lai in, minung tlum in a tleer. Pathian kut nih a thleer an ti. Mahka cun ti a chuah cu a si i a lung tang ah khin ti luan nak neh aa hngal.

Hobeb rock 2

Mah a can hi Meriam thih hlan a si. Mah tan ah hin cun Pathian nih Moses kha lungpi atuk in tuk a fial ko. Exodus 17:6 i khi a si. Ahnu Number 20 i tu ah khan lungpi kha "Ti chuak" tiah achimh in chimh a fial. Atuk in a tuk hoi. (Mah tan 2 hi ikhat hna seh law ka lawhter, kei cu.)

 

Elijah's cave
Elijah lungkua

Profet Elijah kha, Baal profet pawl a thah hna khan, lainawng kan ti cu, a zaam i Sinai Tlang ah hin a vong rol ti a si. Hmanthlak i hi Elijah a rol nak lungkua a si tiah an ruah. (A pin i hnukpar bantuk a nak mi khi Sinai tlang par. Hor nih a dan hna.) Elijah a zaam nak hi tuchan mawttaw lam i tah ah Beersheba in meng 350 a si. Ni 40 le zan 40 a rau tiah Baibal nih cun a ti i, lainawng tli nih cun duhsahte'n maw a kal, mi khua ah a caam pah i dek. Chun le zan ni khat ah meng 9 lawng a kal tinak a si (minung hi suimilam 1 ah meng 3 tluk kan kal). Elijah cu Marathon runner (Ahab rangleng hmanh tlik ah a lonh mi) a si. Deut 1:2 i "ni 11 kal" a ti mi khi a si deuh men lai. Lungkua i a rol chung tu hi ni 40 hrawng a si i a si men lai. Ni 40 le zan 40 ti hi Baibal bia meilah a si pah rua ka ti. Chun le zan kal phung a um lo i, lungkua i a rol chung tu hi chun le zan in rel khawh phun a si. (Keimah ruahnak)

Elijah cave IMGBeer Shiva to Sinai

Elijah hi Karmel tlang hram in Beersheba tiang meng 115, Beersheba in Sinai Tlang tiang meng 350, adihlak ah meng 465 poh cu a zaam, a lainawn ruang ah. Lungkua i a umchung hi cu langaak nih rawl an chaan ti lo--lampi ah "van rawl" a ei pah i ni 40 chung a zaat. Langaak nihlawh aa daw. :)

 

4. Olive Tlang

Olive cho

Olive Tlang hi Jerusalem Tlang ti awk hmanh a si. Jerusalem khua kam, nichuahlei, ah a um. Rili tual in pe 2710 a sang. Acung hmanthlak hi cu nichuahlei in thlak mi a si. Mah cho hi Jeriko-Jerusalem cho a si. Meng 15 chung ah pe 3,500 hrawng kai a si, cho faak bak. Mah lam cho sang hi Bawi Zisuh a kaltlun tawn nak lam a si.

Bethany

Acung tlang par lonh ah khin Kidron hor a um. Mah cun Jerusalem a si colh. Bawi Zisuh hi Bethany lei lengmang in Jerusalem a kal. Bethany ah cun Lazaru le a farle an um i mahka cu a tlun-inn a si. Atang hmanthlak hi atulio Bethany khua a si.

Bethany-new

Sunparnak he Jerusalem a luh lai zan kha Bethany ah hin a riak. Zingka ah Bethphage (bet-fa-ki) ah hin rang an hlan chom (khacer zong rang). Mah cun Jerusalem cu a lut.

Olive tower

Acung hmanthlak kehlei ki te hi Bethphage khua lu cu a si i, mahka hin inn sang bo kehlei kam i a kai mi mawttaw lam khin khacer icit in Jerusalem a luh kha a si. Inn sang a um nak hi Olive tlang par. Jerusalem in Olive Tlang rak zoh hmanthlak Jerusalem khua sin ah aa taar lai.

ascension site

Hmanthlak laifang nawn haukulh chung i pa mom bantukte khin Bawi Zisuh vancung kai aa thawh kha a si rua tiah an ruah. Atang i hi mah inn chung cu a si.

 

last foot print

Mah a lamh nak te hi Olive Tlang paar behlek (a san bik nak) a si i mahka bakte hi Bawi Zisuh ke neh hmanung bik ah an ruah. Baibal nih cun Olive Tlang in a kai ti zong a chim lo. A zultule Olive Tlang in an ttum kong a chim. Bawi Zisuh a ttum tik ah Olive Tlang ah a ttum lai tiah [Zekhariah 14:1-4, 9 ah) aa ttial i mahka bakte ah hin a ke ke hnih a chiah te lai tiah an ti. Mah tluk hmun thiang ah cun phanah he an lut i an lamh dih fawn ttung.

 

5. Ararat Tlang

Mt Ararat aeial

Noah Lawng a taan nak kha a si. Turkey ram chung nichuahleikam ah a um, rili tual in pe 13,000 sang ah. Buanchocho ti a zor khan Noah lawng cu Ararat Tlang ah a taang ti a si, Baibal ah. An kawl lengmang i kan hmuh cang e tiah 2010 April 30 ah ca an chuah. Mipa hi a lawng lu bo ah a dir. Pinlei i tlang raang a va lang mi khi Ararat Tlang an ti mi taktak (pe 16,854 a sang mi) cu a si. A tlangthluan aa peh tu a rak si rua. Lawng a um nak taktak hi cu a pawngkam mi nih Pariat Tlang tiah an auh (Noah te chung kha minung pa riat).

Noah Ark

2016 November 8 chun i a si ning a si.

Noah Ark site

 

Noah's ark landing site

Cantiang hmur zawn hi a rak taan nak taktak cu a si i ahnu ah a thlang ah a tolh bia a si tiah geologist nih an ti. Lawng hi dot 3 a rak si. Inka pa khat lawng a ngei. Pathum pohpoh cu Pa, Fapa, le Thiang Thlarau tiah Trinity a zum mi nih cun an laak dih ko lai. Inka pa khat sullam cu Zisuh lawng in khamhnak co khawh ti in laak khawh a si lai. Oneness pawl nih cun Pathian pa khat ti in an laak lai dah.

 

6. Nebo Tlang--Moses Ttah Nak

Moses nih Israel mi a hruai hna i Kaanaan ram kan lut cang lai a ti ah khin (nichuahlei in an ra cu mu), Jordan tiva nichuahlei raal tlang cung ah a kai. Mah cu Nebo Tlang a si, i a par Pisgah tiang a kai.

Mt Nebo

Bawipa nih Kaanaan ram vialte cu a lu in a taw tiang a cuanhter. Asinain a hmuh lawng a hmuhter; a luhter lo. Mah Nebo Tlang cu atu Jordan ram ah a um, Jeriko raal te ah.

img-3395

A tlangpar ah khin Moses philhlonak biakin an sak. A hmai ah lungkhar bialpi a um. Moses ttiangtthunh le dar rul tung sang an bunh.

Moses Memorial

A tlang par hi Pisgah ti a si. Atang i hi mahka cu maw a si, USA i Pisgah an ser chom mi hmanthlak dek.

Pisgah stone

Mah Nebo Tlang ah cun Moses cu (kum 120 a ti ah) a thi. A thlaan belte aho hmanh nih an hmu lo tiah Baibal ah aa ti. Mah na cun an kawl lengmang i ruahlopi in nai ah an hmuh mi cu lungpi aa cheu mi a si. Mahka cu Moses ruak aa vui nak a si hnga maw ti an ruat. Moses nun ah lungpi icheu phun hi a tam. (1) A tthut nak zawn Sinai Tlang aa cheu. (2) Nawlbia Pa Hra lung a vuak i aa cheu. (3) Horeb ah lungpi a tuk i aa cheu (acung i khi). Atu aa cheu hoi.

nebo split rock

Atang i hi a hnulei.

nebo split rock 2

Moses ttah nak e ka ti khi cu ka ruahdamh bia.

7. Gerizim Tlang

West Bank (Palestine ram) laifang ah a um. Mahka ah hin Samarianu nih, "Kan pupa nih cun mah tlang ah hin Pathian an rak biak" tiah Bawi Zisuh he bia an iruah [Johan 4] ah a ti. Abraham khua Shechem ah a si i, Abraham i Isak Pathian a rak pek nak kha Moriah Tlang a si an ti ko nain, tlang min cu aa thleng lengmang i, mah Moriah Tlang cu mah Gerizim hi a si tiah Samaria pawl nih cun an ti. Midang tu nih cun Jerusalem Biakinpi aa toh nak khi Moriah Tlang a si an ti.

Gerizim

Gerizim Tlang hi "thluachuah tlang" tiah an ti. Hmaanthlatu a dir nak tlang hi Ebal Tlang a si i, "Chiatserh Tlang" an ti.

gerizim ebal

Jacob tikhor i Bawi Zisuh le Samaria nu bia an iruahnak kha mahka hi a si. A tikhor hmanthlak page dang ah kan taar. Biakam Hlun caan ah Shekhem a si i Biakam Thar ah cun Saikhar a si.

 

Tlang Tenau Pawl

Gilboa Tlang

Jezreel rawn in nitlak-thlanglei ah a um. Rili tual in pe 1,600 a sang.

Mt Gilboa

Israel siangpahrang hmasa bik Sawl kha, Pathian lung a ton lo ca ah Pathian nih Filistin raal a sunghter. Gilboa Tlang ah hin a fapa 3 ral kut in an thi. Amah cu hma faak a pu i a ralthuam pu tu pa thah a fial, a that ngam lo i, amah vianam cung ah thi lak in aa bur. (1 Samuel 31).

Mt Gilboa Jezreel

Mah kong cu David an chimh i, Sawl cu amah thah in a dawi lengmang tu a si ko nain, a kawi Jonathan le a siangpahrang thih si kaw lungkek in a ttap i mah Gilboa Tlang hi chiat a serh--'na cung ah dap tla in ruah sur hlah seh law, zei hringkung hmanh ciing hlah law' tiah. (2 Samuel 1:21)

Gilboa wind power

Gilboa Tlang cun Jazreel rawn le Jordan kuang le Gilead hrawng a va lang dih.

 

Bawipa Peh Manh Nak Tlang

Bawi Zisuh kha rianthiang ttuan a thokka ah an khua Nazareth ah a va tlung. Biakin ah Isaiah 61:1,2 khi a rel i, mah hi a tling cang e tiah ti kaw, Joseph fa a si kan hngalh dih ko mi nih aa chimthiam tuk e tiah an khua mi thin a khu i, an khua taw khuum ah kan thlak lai tiah biakin cun an chuah i, a sulh hna maw a pet manh dek, a luat. Mah tlang cu Khuum Nam Tlang (Mount of Precipation) ti le Bawipa Peh Manh Nak Tlang (Mount of the Leap of the Lord) ti zong ah an ti [Luka 4:29].

Mt of Precipitation

A khuum cung tiang kal an onh lo nain an imanh lo kar ah Pastor Hrang Cung Hnin cu zei hngalh lo in a va kal i a von bih cu a thla a duuk.

hill of leap

Mah hnu te cun Zisuh cu a tthan nak khua Nazareth cu pal hmanh a duh ti lo; Kapernaum tu a khua ah aa serh.

 

Golan Hmunsang

Golan Height

Galilee Rili nichuahlei pang le a chak hrawng khi Golan Heights an ti mi a si. Baibal ah cun Bashan ti a si. A kuhthing min a thang. (Salm 68:15)

Golan Height occupied 1967

Syria pupa ram zungzal a rak si nain Israel nih Ni Ruk Raltuk (1967) ah a laak i a pe ti hna lo. Thlai cin nak le caw zuat nak ah a ram a ttha tuk, a nuam tuk. Meitlang thi zong a um nak basalt plateau a si. 2019 March 25 ah 'Goland Heights cu Irael ram a si' tiah US President Donald Trump nih fek lakin min a thut. Harmon Tlang thlang ah a um. A thlanglei ah Gilead he aa peh. A thlang chin ah Nebo Tlang. Jordan Tiva nichuahlei raal ah an um dih.

Gilead Basan

Gilead

Gilead top

Gilead hi Jordan ram a si. Elijah kha Gilead mi a si. Gilead thing thling cu damnak si roling a si. "Gilead ah hung kal law damnak si hung i lak tuah, Maw Izipt fanu thiang. Si tampi na hneksak lengmang cang i pakpalawng an si dih; Na caah damnak zeihmanh a um lo" a ti (Jeremiah 46:11). Gilead thing thling cu Bawi Zisuh he an tahchunh.

A kung cu mah hi a si an ti.

Gilead fruit

Isreal mi i Pathian hnu an chit ning le Pathian dantat an ton a ruah ah Profet Jeremiah mahti hin a ttap: "Gilead ah damnak thing thling a um ti lo maw, khika ah sibawi pakhat tal an um ti lo maw? Aziah hen ka mi ka fale hna an dam khawh lo?" (Jeremiah 8:22)

 

Kalvari Tlang

A um lo.

Bawi Zisuh vailam an tah nak kha Kalvari Tlang a si tiah mi nih ti a si. Baibal nih a ti lo. Baibal i aa ttial ning ah mah hmun cu Golgotha ti mi Luruh Hmun a si. Tlang a si a ti lo. Horkuak zong a si kho. Lam pawng hmun sawhsawh si dawh in an chim. "A hlatpi tlang cung ah vailamtahnak a dir" ti hla i vailam khi cu USA hrawng tlang cung i vailam tung an bunh mi zoh in "temh hmelchunhnak" tiah hla ah an chuan zong a si kho.

 

robawm.com