CAAN CHIA CAAN THA AH CANTER USI


Rev. James Sangawi

Indianapolis, July 16, 2000


Baibal cangthim:

Matthai 5:11-12 " Nan nih cu a ka zultu nan si ruang ah mi nih an in nihsawh hna i an in hrem hna i lih a phunphun an in puh hna tik ah nan caah lunglawmh awk a va si dah. Na lung i lawm ulaw nan tha nuam ko u, zeicahtiah vancung khua ah laksawng tampi chiah piak nan si ko. Cu bantuk cun pei nan hlan i a rak um mi profet hna kha an rak hrem hna cu, tiah a ti.


Jesuh thih hnu ah a zultu hna nih an rak dirhmi Krifa hna le a tu lio Laimi krifa hna hi kan i lawhnak zawnte a um tiah ka ruah. Jesuh chuahnak in kum 100 an hun timh cuahmah lio ah khan hlanlio Krifa hna nih serhsatnak le hremnak fakpi an rak in. Kan Lai Krifa hna zong thawngttha bia kan sin a phanhnak kumza a hung tlin cuahmah lio ah serhsatnak le tuaitamnak le hremnak kan ing ve. Kan hnulei kum 100 chung vialte cu kan zumhnak ruang ah hneksaknak zeihmanh kan tong ballo. Tluangtlam ngai in kan biaknak le Krifa riantuannak ah siarem ngai in kan kal lengmang ko. Kan zumhnak ah zeiset dah kan lawh tihi hneksak kan si ballo.

Hlanlio Krifa hremnak ah tuanbia pakhat a hopaoh nih kan chim tthan lengmang mi cu bishop pakhat kong a si. Smyrna khua bishop pa Polycarp cu tung ah an ttem chih i a tang ah thing-ai an pon riangmang i an duah. Mei nih a hun kangh curmar i a hun cah riahmah lai te ah thla a cammi cu, "Ka Pa, nangmah min caah a tem ing ve ding in canttha na ka pek caah na min kan thangtthat ko" a ti i a cat an ti. Bishop pa thihnak chan hi Ceasar cu bawipa a si a ti duhlo caah a si. Caesar is Lord hun ti ta law na biaknak cu zeihmanh a don khan lai lo an timi kha Lord an timi hi Jesuh an auhnak biafang a si caah a rak hmang duh lo. Kum 88 ka cung ah tthatlo nak zeihmanh a tuah ballo mi ka Bawipa cu ka hlaw naisai hnga lo a ti an rak ti. Kan Baibal cangthim mi bantuk tein a rak nung kho mi pa a si. Serhsat ruang ah hnangam le lunglawm ngai in canchia ngai cu canttha ah a hman khawh.

1966 ah khan ka cauk hmasabik a rak chuak. A min ah "Hnangamnak Biathli" ti a si i HBA (Hakha le Thantlang kawmhlio) ram pumpi nih sundayschool ah kan rak hman. Cu cauk ah ka rak ttial mi cu Matthai a ngan 5 chung i thluachuahnak bia pakua timi hi a rak si. Atu kan Baibal cangthim hi thluachuah nak a donghnak cu a si. Cu ka zawn ahcun tahchunhnak ka rak lakmi pakhat cu Laitlang ah hin thingkung tampi kan ngei i cu lak ahcun a hmebik le a bengkeng bikmi thingkung hna cu Rungtlang i a ummi hi an si. A si nain hi thingkung hi an hme te ko nain an fek ngai. An no lio tein thli nih a hranh lengmang hna i an tthang kho lo. A si nain thli nih a hranh lengmang ruang hna ah khan vulei chung ah an hram an thlak i tamdeuh a hranh hna paoh le an hram a thuk chin. Cu caah cun thli fakpi a hran zong ah an tlu kho ti lo. Tiva kam horkuang hrawng ah hin hriangkung sang pipi a lan a ttha ngaingai mi tampi kan ngeih hna. A si nain thlichia a hung hran citcet ahcun kha hriangkung nganpipi kha a hram in a bongh dih hna. An hmetlio tein ralrin tertu an hram thukpi ah a thlak ter kho tu, hneksaknak an rak ngei ballo. Kan Laimi Krifa kumza kan tlin curmar lio ah hin ralkap nih biakinn sak an kan senh lo. Kan vailamtah nak an phawi. Kan duhning le kan herhning in Pathian biak an kan senh lo. Voidang ah kan hmuh ton ballo mi dawnkhantu tampi kan ngei. Kan inn kan tem lawng si lo in Laimi an kan tthek dih. Kenkip ah kan zam. Kan zumhnak hneksaknak ah kan cung i a tlungmi a si ahcun kan hmanthiam a herh ngai lai. Sifah tuk ruang ah facang eitling deuh hmuhnak ding ah kawl biaknak le muslim biaknak i a lut mi zong kan um cang. Kan chim cawklo mi kan biaknak ca i hna a kan hnawhtu tampi a um cang. Hi thil hna nih hin a kan tluk ter sual lai ti phan awk ngaingai a si. Krifa ttha nih cun cu bantuk harnak cu tthatnak ah an hman tawn. Tluknak si lo in fehfuannak le tthanchonak ah a hmangmi tuanbia kan rel tawn hna.

Dr. E. Stanley Jones nih a hmuhtonmi tuanbia a ttialmi ka lung a ka tong ngai mi a um. Voikhat cu India ram Himalia tlangtang i Krifa mi nih asaram thlacamnak ah ka va kal a ti. Baibal ca ka cawnpiak hna i cankar lak ah Baibal ca he thlacam nak in ka chuak. Baibal ca ka rel dungdang hlan ah khin tlang ka hei cuan i mupi a zuang luaimai khi ka hei hmuh. Cu mupi cu a va nuam dah aw tiah ruah in ka hei cuanh lio ah thlichia a hung hrang ciammam i mupi kha a thla zong a khiah dih lai i a choih dihlai tiah ka thin a dawmh in ka dawmh. Mupi cu thli nih a choih nemmam lo. Amah a thawnnak hmangti lo in a thla a zo sawhsawh i thlichia a hrang mi hmang in thli a hranning paoh in a zuang cuahmah ko. Ai nuamh tuk ah a lam ko khi a lo a ti. Mupi nih thlichia hman a thiam bantuk in Krifa nih kan canchia canttha (previlege) ah kan hman khawh ding hi cawnpiak a kan duhmi tuanbia a si.

Laimi kan can a chia ko, kan ti i a kenkip kan phan. Khattelei kam in vantha ngai kan lawmhnak a tmapi ko lai. Sihmanhsehlaw nu le pa, ni le far, sahlawh rualchan he um ti loin lungleeng thlavai kiang in kan um can tampi a um fawn. Minung ruahnak in a sang bik mi ram America ram zong kan phan. Hi ram thabik kan um chung ah hin kan caan zeitindah kan hman lai? Paul nih Rom 8:28 ah hitihin a tial: Pathian nih hin, Amah a dawmi hna caah le Amah nih aa tinhmi ning in a kawhmi hna caah cun, zeizong vialte hi a ttha lei ah a serpiak ko hna, ti kha kan hngalh. Pathian a dawmi hna caah cun can zeibantuk paoh hi kan ca i a thabik ah chuah ter aa timhmi a si, timi Baibal caang a si.

America cu Krihfa a kan hringtu an si. America phak lai zong kan i ngaih hringhran. Krihfa lei zong ah a sang ngaingai le Pathian a daw taktak mi ah kan theih tawnmi hna an si. Mirang sin i ka pumhnak ah pastor 2 nih an chim veve mi hon in phawtzamh hna ka duh. "America hi materialistic tuk kan si cang i, kan nun ningcang a nuamhning le a saanning ah kan hna a ngam. Kan nunning thatnak ah kan i lunghmuih tuk paoh le thlarau lei in kan naim chin ziahmah ko," a ti. Cucu thil hmaan ngai a si. Laimi a bu in nan um deuhnak paoh cu ka phan dih ngawt cang. Pumhnak tete le Pathian biaknak tete nan ngei cio i ka hna a ngam ngai. Sihmanhsehlaw lung silonak ngai ka ngeihmi pakhat cu rian ruah ah nizarh ni aa pum lo mi nan tam nawn ko. Cucu American pastor 2 zong nih an chimmi hi a si. Zarhkhat ah ni 7 kan ngei i Krihfa mi nih kan Baibal ca cawn piakning tein nihkhat cu Pathian biaknak ah kan hmanmi kan tlolh hi cu a ti tuk deuh, tiah kan ruah. Thahnem kan ngeih tuk deuh ruang ah thlarau lei in kan niam zuahmah ahcun kan sung ngaingai ah a cang ko hnga. A cunglei Baibal caang kan lakmi ah khan "Pathian a dawmi hna cu...." a ti caah Pathian kan dawt ve nak a langhnak cu a mah biak I thlarau thazang va lak kha a si hnga. Zarhkhat i voikhat lawng hmanh hi a tlawm tuk hnga lo maw!

Laitlang i ka va tlun tik ah va chim kai ngaih cemmi cu nan nunning cang a sanning hi a si. A mikip ti awk in motorcar nan ngei. Nanmah tein nan i mawngh. Eidin le hnipuan vawleicung pumpi i a sanbik nak le a that biknak nan teh cang. Kawlram pumpi hmanh ah a um bal rih lo mi inn thatha, vampang in vampang khattelei tiang kawzaw phahmi, wall to wall carpetted phahmi inn, a linh tuk ah kih termi inn, a kih tuk ah lum termi inn a caw khomi zong nan um. Nan dihlak in cubantuk inn cu nan i hlaan dih khawh. Rawl chuan ah mei kau hau lo in kutdong i hon nam men ah mei a kau i, rawl chuan, thil zong mah nih suk ti lo, seh nih sukpiak, hmun zong eletric nih phiah piak, ti bantuk hna Laitlang i chim ding hi kaa ngaih ngai. A chim zia hmanh ka va thiam lai lo. Cu bantuk te cun thlarau lei zong ah an sang ko, va ti kho ning law ka hei duh hnga dah aw!

1970 hrawnghrang ah hla a min a thang ngaimi, Krihfa ram a si lo mi India hmanh ah an sak lengmang mi By the river of Babylon ka va theih hmasa bik ve i, a bia hi ka theih tawnmi a va lo ve dah aw, ti hi ka lung ah a um. A hnu ah Psalm 137 i ramdang ah ummi Judah mi an lungleennak hla a rak si kha ka lung a hung pem. Caang khat tein hun la u sihlaw, " Zeitindah mi ram ahcun Zion hla cu kan sak khawh lai! an rak ti. Laimi hi Laitlang i kan um ahcun Krihfa tha ngai kan si dih ko. A si nain Laitlang in kan chuah caangka in biakinn hmanh pal ti lo kan hmang ngai. Ka khual tlawnnak ah Lai refugees tampi kan hmuh hna. Bangkok ah, New Delhi ah, America ah nan sinah ka thu dir, ka tlongleng. Pumhnak cu a ken kip ah nan ngei dih ko. Aizawl ah pumhnak hmun hnih hang ah a um nain Laimi kan ram hartuk ah tiin a zaam mi zatceu reng lo cu an i pum lo. America ah ka chim hmasa bantuk in a pum lomi nan tam chin lengmang. Thlarau nunnak hi taksa nunnak nih a lonh paoh ahcun kan nunning a pial cang. Pumpak cio kan nunning a tlau ahcun kan bu kha tlau hram aa thok. Kan bu nunnak a tlau ahcun kan miphun le kan ram zong a tlau ko lai. Psalm 137 a donghnak hun zoh ta usih. "Jerusalem kan philh a si ahcun ka orhlei kut hi car seh, kan hngalh peng i ka lawmhnak sangbik ah kan chiah lo ahcun ka lei hi ka dang ah bet seh". Jerusalem a timi hi Pathian umnak hmun, a ti duhnak a si. Pathian umnak hmun philh cu amah le mah chiat aa serh.

Kan Baibal caang thimmi ahkhan kir than hnik u sih. "A kan zultu nan si caah". Kan Bawipa nih hin Amah kan zulh ruang ah vawlei cung nih a kan rem lai lo, ti kha a rak hngalh cia. Zeicahdah Bawipa zulh ruang ah midang nih rem lo in an kan um hnga? Dr. Billy Graham nih cun hi tin a ti: "Vawlei hi a sual tuk cang i, a bingtelet in (upside down) a um cang. Krihfa mi kan si i Pathiana duhning tuah kan u zuam tik ah hin vawlei kha a um kelning in (right side up) um ter aa timmi kan si. Cubantuk in kan i timh tikah Pathian duhning in a um lomi nih cun an kan rem ti lo, a ti. Cucu Pathian duhning taktak in kan um ahcun vawleicung nunning he cun aa tlak kho ding cu a si hrim lo.

Ka chim duhmi cu hihi a si: Kan can chiat ruang ah a kenkip ah kan vak kan vai kan ti nain kan va um kan va phaknakcu kan Kawlram nunnak nak cun an sang deuh dih ko. Nan i nuamh ngai i, nan hna a ngam ngai i nan lung a si ngai kha kan duhpiak ngai hna. Sihmanhsehlaw minung kan nunning ahhin kan i nuamh tuk ahhin tlau kan hmang. Kan si a fahtuk zong ah tlau kan hmang, ti hi a ho paoh nih kan pommi a si. Kan vaih kan vahnak hi vaihvahnak tha ah cang seh, ti ka duh. Canchiat ruang ah kan i thek kan i darhnak hi thekdarhnak tha ah cang seh ti ka duh. Smyrna khua bishop pa bantuk in kan can a chia mi hin Pathian thangthat khawhnak ding ah thlarau lei thazang laknak ah hmang u sih, tiah sawm kan duhmi hna a si.