ZEI DAH A KAN HAUH

Atulio thilcang hi ruah tik ah caan hnudung kan phanh bia maw a si, Pathian i a kan tthih nak dah a si hnga ti hi krifami nih ruah lo awk a ttha lo. Caan hnudung si dawh a sinak cu, caan hnudung hmelchunh Bawi Zisuh i a chim mi ah hmun kip ah rai a tlung lai e a ti (Luka 21:11 ah).

Sihmanhsehlaw Luka 21 i a chim mi cu Mi Fapa rat tthan lai nak caan kong a si. Cu cu kan phaan rih lai lo. Mah hlan i a cang hmasa ding a um rih. Mi Fapa rat tthan caan cu atang thilsuai i point C zawn hi a si. Atu cu B hmanh kan phaan rih lo (line AB cung ah kan um).

Pathian i a kan tlerh nak tu si dawh a si. amah lei ah vawlei mi kan imer nakhnga le thluachuah a kan pek nakhnga. 2 Chanrelnak 7:13 ah;

Van cu ka phih hna i ruah a um lo tikah siseh, khaubawk hna cu vawlei ei awkah nawl ka pek hna tikah siseh, ka mi hna lakah rai ka tlunter tikah siseh, ...

Mah phun thum cu atu a tlung:
1. Khua a kheeng i ram a kaang
2. Puulrai a tlung
3. Khaubawk an keuh

Australia rampi a kangh i an phalh khawh lo, saram vialte khamh tu ngei lo i an thih, atu tiang hmanh a mit dih rih lo, hi vawlei tuanbia ah ttial awk tlak pa khat a si. Mei kaang hi ruahpi tal nih a phalh tawn, nain Australia kaangmei a phalh tu ah ruah a sur lo. Khua a kheeng cia.

Vawleicung pumpaluk ah rai an tlung. Damh khawh lo mi zong an si. AIDS a luar i mi tam an thi. A dai rih lo. Thithlum zawtnak (diabetes) a luar hoi i vawleicung pumpaluk ah kaang mei bang a vaak. Khensar nih a tam. Kanhnulei ah Ebola rai Africa ah a tlung i minung tam an puul. Atu ah Covid-19 puulrai a tlung. 

Exodus 10 chung i a lang mi khaubawk ruun bantuk kha an tho tthan hnek. Atu hi Africa ram Somalia, Ethiopia le Kenya ah khaubawk an keuh ciammam i, coronavirus ruang ah mithiam kal kho hna hlah kaw, kham khawh an ti lo. Van in chaklei ram ah an kai lai i atutan Lanhtaak Kuut ah hin thlairawl vialte an ei dih lai (anmah khing zat cio ni khat ah rawl an ei khawh). Ni khat ah minung 35,000 ei an ei khawh lai an ti. Israel ram cu an ei lai lo. Middle East in Pakistan tiang an phaan lai. Tuluk nih compei 100,000 Pakistan ah a thlah lai i, mah nih cun heh tiah an cuk hna lai. Compei pa khat nih ni khat ah khaubawk 200 an cuk khawh an ti (an test cang i). 1987-1989 kum ah khan khaubawk cu an rak hrang cang i Ethiopia le Sudan hrawng ah mangttaam a rak tlung cang. Kum 30 a rauh ah atu a tlung hnek tthan. Akeel ah, East Africa cu ram caar an si i khaubawk keuh tawn nak zong a si lo. Nain, khua i kil lo kan ti cu, cyclone a hraang ciammam i (aa nolh i) ram caar cu a hnawng i khaubawk cu an keuh.

2 Chanrelnak 7:13 i aa ttial mi vialte an tlung dih.

Sihmanhsehlaw, Pathian lila nih a tining (remedy) a kan pek cia. Zeitin tiah;

14ka min in kawhmi ka mi hna nih an lung an ṭhumh i thla an cam i ka hmai an kawl i an lam ṭhalo in an i mer ahcun, van khin ka run theih lai i an sualnak cu ka ngaihthiam hna lai i an ram cu ka damter lai. 

An thlacam ka ngaih hrimhrim lai e tiah bia a kan kamh rih:

15Cun hi hmun i thla an cammi cu ka mit nih a hmuh lai i ka hna nih a theih lai.

Zei ko dah kan sual thar?

1. Human Rights In Pathian Phung Kan Buar
Kan nuhrin vo e kan ti i, Pathian duh mi idawt, ingaihthiam, i-iin, le irem leipang nemmam si ti lo in vo kan khoih--"kei tah, kei tah" ti lawngte. Nu nih Baibal bia a si mi vale tang i dor lei ruat ti lo in kan tinvo kan ting lo e an ti. Miphun hme nih kannih e kannih e an rak ti, cozahpi do in. Rev. Hniar Ceu phungchim an cawn tawn bang, "Kamah kamah ti hna" ti lawngte. Human rights nih zatlang nunnem le remrual a hrawh cuahmah.

2. Social Justice Nih Zatlang Nun Keel A Hrawh
Pa le pa zong iduh, nu le nu zong ium a si. Pa zong va an ngei. Nu zong sibawi thiamnak in pa ah an iser, pa zong nu ah. “Kap hnih haar” an um i, minung pa thum zong an ium. Dawhcah lo khuasak a tam tuk. Achap ah Sehtan i fimzernak a pek mi hna ("mifim") nih social justice a hau e an ti i dawhcahlo khuasak zong cu an humzual. 

3. Thiamnak Nih Pathian A Zuamcawh
Tuchan hi biology chan a si an ti i, genetics lei ah tawngh lo an tawng tuk. Cloning in thilnung zei poh copy an timh, minung tiang in. Minung ser ngaingai cu Pathian nih a phihkham hna, nain stem cells hmang in minung pumsa ser an izuam hoi (ruh corhter tehna). Genetically Modified Organisms an ti i Pathian kutneh lo deuh in thil an ser hna (tc. theithu thornak an laak i thlum lakin an ser). Zei gene poh an cawh ko hna--khazianchinti le maheh zong an cawh ko lai. Pathian kutneh a hmun ti lo.

4. Nun A Sual
Pathian nih minung hmasa bik cu pawngkam zohkhenh rian a pek. Si lo in kannih cu serthil raal kan si. Hlawhlaan tehna hi cu "the oldest profession" an ti i hlanliopi hmanh ah an rak um cang. Atu cu thlachiat ruah lo, pamhhaih (abuse), chaw ruah i thiltthalo zuar, tehna a tam tuk. Zaang tthawng nih zaang du pamh, ngakchia pamh, saram pamh, thilnung pamh, sattil zaangfah ngeih lo, a tam tuk. Khua hna kan tla hin lai lo.

5. "Politically Correct"
"I don't care" ti rumro itlaih i mah nawl khuasak a tam tuk. Pathian zumh lo, a bia zei ah rel lo, mah lung rinh in kan um. Duh mi poh tuah, nun thurhnawm, a tam tuk. Politically correct ti i thiltthalo zong soi hlah u law, nanmah um te khan um ko u law ti. Thil hmaan lo zong doh ngam lo, chim zong chimrel ngam lo, in vawlei phung nih a kan tuah.  Fale nih nulepa taza cuai, thong thlak, tehna a um. Fale nunchimh zong ral a chia. Pathian fial mi zulh ngam zong a ti lo.

Mah vialte a luarter tu hi mithiam le “mifim” (mi holhkho pawl) an si. Pathian mithmai a zoh lo mi hna sin ah fimthiamnak le thiltikhawhnak le nawlngeihnak a um ca’h a si. Pathian a ttihzah lo mi minung pa khat kut ah nawlngeihnak, fimnak, asiloah thiltikhawhnak a phanh ah zeitluk in dah leicungpum nih a tuarh ti cu Hitler kong khan a lang ko.

Mah cu kan kil kho lai maw? Krifami nih zei dah kan tuah khawh?

2020 March 21