SAMARIA

Samaria cu khuapi min a si. A peng min zong a si. Samaria Peng cu Ram Thiang laifang ah a um. A chak ah Galilee, a thlang ah Judea, an um i Jordan tiva le rili nih an karceh. Tlang ram tiawk a si. Atu West Bank ah a um.

Samaria i a um mi hi Benjamin hrinsor Ephraim phun an si ngawt, Manaseh phun zong tampi an um. 765 BC hrawng lio i Assyria i Israel miphun an tthiau hna lio ah Samaria pawl cu a ttiau lo mi an si an ti.

Baibal chung ah Samaria kong a langh nak a um pah. Hmun khat kan langhter lai.

Shekhem

Shekhem hi hmun biapi taktak le tuanbia ngei taktak a si.

1. Abraham khua a si. Abraham kha Ur (Iraq) ram in a ra i Shechem ah hin khua a tla. Kaanaan mi an rak um cang nain Abraham sin ah Pathian a lang i, "Mah ram hi nangmah ka'n pek lai" tiah a kamh. Abraham nih mahka ah cun biakttheng a sak colh.

2. Tlang Thiang um nak a si. Gerizim Tlang hi Samaria pawl i Pathian an biak nak tlang a si. Shekhem khua cung ah cun tlang tlang hnih an um. Gerizim Tlang le Ebal Tlang. Gerizim Tlang cu thluachuah tlang tiah an ti. Ebal tlang cu chiatser tlang tiah an ti. Asining cu Israel pawl an hong kai i mahka an phanh ah, Israel phun 12 cu phun 6 veve in mah tlang tlang hnih ah cun Moses nih a kaiter hna. Gerizim tlang i a kai pawl cu thluachuah bia a chimter hna. Ebal tlang i a kai pawl cu chiatser bia a chimter hna. Siasal a ser mi, nu le pa zei ah a rel lo mi, ramri lungphun a tthial mi tehna cung ah chiat tlung seh tiah chiat 11 an ser. Mah an chiatser lung cu 2022 kum March 10 ah vawlei tang ah an hmuh.

3. Isak pek nak a si. Abraham i Isak aa kaipi nak tlang kha Gerizim Tlang hi a si tiah Samaria pawl nih cun an ti zungzal. Pathian bol nak i Abraham i Isak aa kaipi nak tlang cu Moriah Tlang a si tiah Baibal nih a ti ko nain tlang min hi a rak ithhial lengmang rua. Samaria pawl nih cun Gerizim Tlang hi a si ko an ti. Abraham khusak nak khua le a fa Isak a chuah nak hmun zong a si cu mu. Abraham in Jacob chan tiang poh Shekhem ah hin khua an sa.

4. Jacob khua a si. Jakob kha a u Esau a rem khawh hnu ah Shechem ah hin a kir tthan i khua a sa. Ram zong a cawk i biakttheng zong a ser. Tikhor zong a cawh. Jacob fale an tthan nak zong Shechem hi a si lai.

5. Dina an tlaihhreem nak a si (a biapi lo na'n). Jacob fanu ngeihchun Dina (Leah he an hrin mi) a leen nak ah mahka khuabawi Hamor i fapa Shekhem nih a tlaihhreem. Shekhem nih cun ka halpiak lawlaw law tiah a pa a ti i tthate'n a halpiak ko, chaw le vaa he. Mah na cun a ttale nih pa vialte nan cuarpar itan dih kon u law tiah ziathiam in an ti hna. An itan i nithumnak (a fah saling) ah an va tuk hna i pa vialte an thah dih hna. Nu le ngak zong an ilaak dih hna. An thilri vialte zong. An luan. Jacob nih, "Ka thluachuah nan ka phih bak" tiah a fapale cu a ti hna. An farnu Dina cu va zong a tong ti fawnttung rua lo, kan ruun an ti nak salam ah an hloh ko.

6. Paih a thawhkehnak a si. Pathian i Jacob paih a zuam nak hmun kha mahka hi a si. Vawleicung i Paih a thawk tu hi Hniarlawn an si lo; Pathian le Jacob an si.

An ipaih ning hi zoh u law Jacob nih khukkhiah in a laak hi mu. A khamh nak a thiam ti lo i ttawk ruh phelh i a ttang khah. Alien paih thiam lo ning cu! Minungfa hi cu kan rak men bak lo. Vancungkhua mah tluk hlaat i paih ruah bak i ttum cu paih duh tuk bia. Pathian cu paih a duh. Laimi nih a duh kan tlinh.

7. Josef an zuar nak a si. Joseph tikhor i an thlak nak zong mahka khua kam hi a si. Josef cu Jacob fa hniang si kaw Jacob nih a dawt hlei i a ule nih an nahchuah. Tikhor (ti a um lo mi, atang hmanthlak) ah an thlak. An zaang a faak tthan i an chuah i azuar in an zuar, khualtlawng Izip pawl sin ah.

8. Joseph thlaan a um nak a si. Joseph cu a ruak Izip ram in Israel ram tiang an put i a chuahsem nak Shekhem ah hin an vui/chiah. A thlaan a um ko, atu. Atang hmanthlak hi.

Biakam Thar chan ah cun Shekhem khua cu Saikhar ti a si.

8. Samarianu le Zisuh bia an iruah nak a si. Tikhor i Samarianu le Bawi Zisuh an ichawnh nak kha mahka khua ah hin a si, Jacob tikhor ah.

Minu nih cun, "Nannih Judah mi nih cun Jerusalem lawng hi Pathian biak nak hmun ah nan rel, kannih Samaria mi nih cun mah tlang (Gerezim) ah hin kan pupa lio in kan biak ttung?" tiah Zisuh cu a ti. Zisuh nih "Pathian cu khoika poh ah biak ding a si ko" ti lei in a leh lo maw kha?

Jakob tikhor hi Baibal chung hmunhma an hmuh mi ah a fiang bik mi (aa tthial lo mi) a si. A tikhor kaa cu a hmete.Sum tlum hrawng lawng a si. A thuh hi an chimporh tuk tawn. Ahnu bik i an tah ning ah cun pe 70 (meter 20) tluk lawng a thuk an ti. Atu zong ti fim dintlak a chuak rih ko. A reu chel zong a um ve. A tikhor cung ah biakin an sak. Biakin chung cun tangdot ah vong ttum a si.

"Keimah hi ti nung ka si;

aho poh keimah pek mi ti a ding mi cu

a chung in cerhti nung a puut lai i a ti a haal ti lai lo"

tiah Zisuh nih minu cu a chimh.

 

Tuchan ah cun mahka khua hi Nablus tiah an ti (hlanlio Sehkhem in nitlak lei deuh ah a um).

Samaria phun hi an dihlak ah Hniarlawn zat hrawng lawng an taang cang. Rili naih ah an um bik. Kan miphun hi Israel phun tlau kan si e tiah micheu nih an ti i, a hmaan ah cun Samaria kan rak si men lai, Ephraim le Manaseh hrinsor si dawh in an kan chim ca ah.

Samaria ah cun hmun biapi dang a um lo. Mahka hi a si ko.

Mahka hi Palestine ram a si. Duh poh in tlawn khawh a si lo.