Tha Tha A Liam Riangmaang Ai

 

"Mi hi neek ding an si lo. Neek cu aho dah a duh lai? Nan duh cio bal lai lo."

Tha Meng (M.Sc; M. Research, B.R.E)
1975-2011





"Ti dai bantuk in ka lung a daih tik le,
Ngaihchiat nak tilet thawh tik ah;
Zei kip si hna seh ka cung a tlung mi kha,
Ka thlarau ca ah an ttha dih ko."


Tha Meng pa nih hin a LDC lahkhah in Pyidawtha ah inn hmete a sak i, a naule vialte, a pa nau fale pa hnih/thum, a pu fale pa hnihthum, le a nupi hrihhruai, a inn in siangin a kan kaiter. A inn hmete a sak mi cu Halkha inn vialte lak ah taanghra an awn nak bik a si lai tiah an ti ttheu. An sin ah hin siangngakchia pa thum hrawng lengmang um cu a si i, LDC lahkhah cun nun fawi hlah kaw, Tha Tha hi a ngakchiat lio ah athlum a-al hmanh a rak ei kho lo. Ceencerh cite phulh te ceo khi a ei khawh mi a rak si. Zeihngallo te cun duhnung ngai in a tthang i, kan chungkhat vialte a kan lawmhter tu a hong si. Kan u bik fa upa bik cu a si i kan chungkhar hrihhruai i biapi bik ah kan chiah. A nau Lucy Zing Caan he an u-nau hawl te cu kan mitfang bang in kan zoh hna.

Pyidawtha chuak, Pyidawtha tthang a si, i taang cheu in taang riat tiang ABM siagin ah a kai i, taang hra cu Pyin Oo Lwin in a awng, 1993 kum ah. Mandalay University in B.Sc. (Physics) a awng i, M.Sc. (2005) le M. Research cu University of Yangon ah a awng. B.Sc. a awn hnu, Kawlram chung cozah siangin aa khar chung ah khan Chin Christian College (Halkha) ah Bachelor of Religious Education (B.R.E) a kai i high merit in a awng.

Tha Tha hi ca a thiam ngaingai i siangin a kai nak vialte ah hin a thiam bik pawl lengmang a si. Mitam cathiam hi taagn niam tiang a si i, Tha Meng cu a cataang a saang chin, a cathiam a lang chin lengmang. Keimah hmanh a ka impress nawn i, "Keimah nak in ca na thiam deuh rua ka ti, Thatha" ka rak ti. M.Sc. a awn lio hawihna ah hin "Subject 5 ah distinction ka hmuh cang, pakhat belte aa fiang rih lo" a ka ti. Ph.D. ca tiang zong ah a qualify ding a si nain a fale zohkhenh a duh deuh.

Thatha hi hrang (talent) a ngeih ning leng in a thilti a lang. Sports ah, style thoh ah, hlasak ah, a min a lang lengmang.

Kawlram chung Schools Sports ah Chin State in volleyball ah Thatha le Zing Meng a rak itel ve. Laimi cu a thiam lo bik pawl an rak si rua i mitei nemmam cu chim lo, point 3 hmuh hmanh an rak iharh tuk rua. Thatha nih cun an tlun in a ka chimh i, "Ka serving an la kho lo i, keimah serving lai ah cun, "bae-uh kwe dawh mae" ti in an ka au i keimah serving cun point kan hmu lengmang" e, "professional tluk i a thiam mi nu nih, ka kut a ra ka tlaih i e, 'serving ka laak khawh lo mi a um bal lo, nangmah serving lawng hi ka laak khawh lo mi a si' a ka ti e ti in ilungsi ngai in a rak ti.

1996-97 kum ca ah khan CACC nih calendar a rak chuah i, mi dawh dawh Dawt Hlei Hniang le Mih Nwe tehna  lak ah Zing Meng le Thatha cu an rak telh ve hna i, 'Dingdawng ttha ttha lak ah Thatha zaangfaakte'n' tiah calendar a chuah lai kan rak zenhpiak leen. Ahnu ah, Mandalay University Chin Students Fresher Welcome ah Queen ka si e a rak ka ti i, 'Tidim le Falam mi ttial ttial lak ah zeitin dah nangmah cu queen na si khawh?!" tiah ka rak zum set lo. Mi  ka hal hna tik ah a si taktak ko e an rak ka ti. Queen thim cu mi tampi i duhdanh ngeih lo te i thim a si i Miss hmuh nak in a sunglawi ka ti tawn mi a si.

1996 kum hrawng ah khan Kawlram minthang (minta le mintami) Halkha ah an rak tlung i, Lucy Store India thil zoh ah Htun Indra Bo a vong lut i, Thatha dawr a hngah lio a si i, Thatha nih cun, "Ka u cu naa dawh tuk" tiah a ti i, Htun Indra Bo nih cun, "Nangmah hi pei aa dawh cu!" tiah a rak ti i Thatha cu a rak inuam tuk. A rak ka chimh leen. Mah hnu tlawmpal ah cun Aizawl ah kan kal i school sports tuah nak ah a ka zul i, siangngakchia nih cun nupi aa ratpi rua tiah an rak ka fuh cukmak i, a mui an hmuh bak in anmah chung a si ti an rak hngalh colh. Mah cun pakhat hnu pakhat in an ra zoh ciammam i an buut dih i, anih lawng a nih hna i, an holh a thiam lo na te in an rak komh duh tuk colh. Communication hi bia le holh lawng in a rak si lo, mithmai le nihmerh in pei a rak si deuh hi ka rak ti.


Mah hi taang kua a kai lio hrawng a si rua ka ti. Aa hruk mi hi keimah angki a si; ka tthenh beh.

Thatha hi a nule chung bang awttha a si lo natein ka ruahnak nakin hla a ti kho. Halkha Lung Biakin Church Choir member a si zungzal i, lai a hlumh poh ah cun hlaremh a dai lo. ZBC civui tehna zong ah a remh tawn ve. Kumza puaipi zong ah amah lawng alto tlai in hla a remh ve an ti. A inchungpa nih, "Mi torlecheng lak hmanh ah alto i an va auh mi pei a si ve cu!" a ka ti. Ka zuum set lo na'n hlaremh phel an chuah hnek ah a nu nih, "Alto cu Thatha a za ko" a rak ti i mah hnu cun ka rak zumh deuh. A nau Lucy nih Krifa Hlabu CD kha a von chuah, a nu nih Hniarlawn Hlaremh CD kha a von chuah. Hla fung 30 deng cu a nau Lucy le a ni Tlem Iang nih soprano an sak,  Thatha nih alto a sak, i ka rak lawmh leen hna. A alto sak te cu Laimi a kan rohtaak. Atang i hi click in von ngaihpiak te ve u.

Fung khat nak hika ah. Fung hnih nak hika ah.

Thatha le Lucy nih hin, tta ngei hna hlah kaw, an ni fa Tha Peng le an pate le hi tta can ah an ka ser. Keimah ko hi an ka tlaihchan khun rua ka ti. Thatha hrimhrim cu, zeiti tlaihchan in dek a ka tlaihchan hnga; a ka dawt, a ka upat, kei cu ka bia zong a ngaih. A nu le a pa nih chimh an duh mi hi keimah an ka chimhter lengmang. 'A pa Hlun i a chimh ah cun a ngaih ko lai' e an ti. A ka sunhlawih zungzal ko. Halkha ka tlun ah ka pa sin hmanh ah um lo in an rong ka auh lengmang i anmah inn ah ka um lengmang. Khual ah kan kaltti, Kawlram le Kala ram ah. Mandalay ah, Maymyo ah, Aizawl ah, Silchar le Shilong ah, a ka zulh. Hotel ah an riak. Bia kan iruah. Kan inuam zungzal. Kan ni zungzal. Capo kan thiam pah veve i zei caan poh ah kan ni kho zungzal ko. Zei caan poh ah kanmah nih nak khim cu kan ikhaan khawh lengmangAizawl ka sin i a caam chung ah si seh, Halkha ah si seh, kan pa-fa cu hawi hau lo in kan inuam. Thluak tthat kan izuam, style thoh kan izuam, badminton kan izuam, solfa thiam kan izuam. Kan duh ah solfa hla kan sa, kan duh ah love song kan sa (guitar tum a thiam pah i a sak khawh mi cu aa tum khawh dih). Biaruah awk kan cat lo. Kan lung aa khat tuk.


Hmaitlang kan orhlei bik chang hi Thatha

Tha Meng hi Tial Nawn kir a si rua tiah an rak ruah. Tial Nawn cu kan nau hniang bik (kan farle lak i aa dawh bik le a peu bik) a si i, kum nga a ti ah a rak thi. Kan philh kho lo. Ka mang i mithi khua ka tlawn chel zong ah Tial Nawn cu ka hlam. Tialte a thih hnu kum hnih (1975 Feb 28) ah Thatha hi a chuak. A chuahka ah a holh e an rak ti. Ka nu zong, 'Mah khi ka nu a si' tiah a rak ti bal rua ka ti. Mikir a si rua an ti nak a rak um. Mikir a si le si lo taktak cu kan hngal lo nain kan itlaihchan ning le kan idawt ning ah ka farcan te zong cu a si ve.

Va a ngeih ah hin keimah nih sia ka thahpiak i, aa lawm tuk ve. Fa a ngeih zong ah a pa zong minsak coh lo in, a vale chung hmai zong zoh lo in, a fapa minsak keimah a ka coh. Zei an chimh hmanh ah, "Ka pa Hlun nih a sak ko lai" a ti hna i a pa le a nu zong an holh ngam lo. A fapa min cu 'Van Mang' ka sak.

Ka nu a lo mi poh hi nau an lawm in an duh dih i Thatha zong cu Van Mang a ngeih hnu cun zeidang a ruat ti lo. A inchungpa nih, 'mah tluk i ca a thiam ko mi siangin peh lo cu a paam tuk e tiah siangin kai cu a hon forhfial, Australia in tangka a duhtawk a hon kuat i mah hnu ceo ah cun M.Sc le M. Research a peh cu a si. A qualification nih a tlinh ko i University ah cachim sok tal seh ti an duh nawn i chim seh tiah an ka forh. Ka chimh cu, thlahlawh zaangraam awk a um lo e a ti (an pa nih tangka kua kho kaw). 'Van Mang pa hmai zong a hngal deuh hnga cu ka dua" ka ti ah, khua dang ah ka tthial hna seh law kal ka zuam ding hlei a si lo e a ti hoi. Keimah zong university i cachim sok cu ka rak duh ve lo mi a si i, ka duh lo cia Thatha fial zong cu ka zuam ti lo.

Tha Meng cu ka nu a lo. A ral a ttha. A ding. A hmaan. A hmaan nak ah mi zei hmanh a ttih hna lo. A hmaan mi kong ah zei bia hmanh chim ngam lo in a um lo. Mi neek a duh lo ning cu! High School a kai lio ah mi pakhat he an rak ivel. "Aziah dah ngaknu pi nih naa velh?" tiah ka rak hal i, "Vei pei a neek tuk cu! Neek hlah tiah ka ti cang. A duh lo i, 'ra keimah he itthua usi' ka ti" a rak ti. Mahti i an ivel na cun mah nu cu zeitik hmanh ah a thang a chiat bal lo; a tthat nak kong lawngte keimah hmanh a ka chimh. A chim mi cu: "Mi hi neek ding an si lo. Neek cu aho dah a duh lai? Nan duh cio bal lai lo" a ti. Mi i rak neek zong, aho i mi va neek zong, a duh lo bik mi hi Tha Meng le ka nu an si lai dah ka ti.

Thatha hi a va chungle nih an kan dawtpiak ngaingai. Kan fa kan nau te a si rua kan ti i e kan nu a si e, zeizong kong ah amah nih a kan tlangtlak dih e, kan chungkhat amah nih a kan pumh dih e, vei e an ti. Van Mang pa nih lor lakin a dawt rua, a chungkhat nih nun chimh a hau te men lai ti kan ruah chel zong ah, anmah tu nih an humzual. Zei ruang ko ah dah mahti hin an kan thlazahpiak le an kan dawtpiak hi a si hnga kan ti tawn.

Tha Meng cu a fim bak e ti hi kan hnapaar in kan theih tawn ve. A nile cia cia zong nih, "Thatha cu a fim" an ti i a thla an zah ngaite. Muko mekazin nih nu lungngei pathum bia an ral hal hna i Thatha zong a rak itel ve. Mithmai chiat a hman lo ning, nihmerh bu le panhte i mi a chawnh khawh hna ning, mi mithmai zoh a thiam ning, mi lung tluanh le lung remh a thiam ning, upat le thlazah a thiam ning, hi a hmu thiam mi nih upat nak ah an hman. Yangon Lai Baptist Church i pasator rian a ttuan mi cu an si i, Rangoon i an inn ah hin nu lei chungkhat lawng si lo, midang zong an idor tawn ve i, atam bik cu mizaw sizung fuuk an si. A hawinu Ngun Zi nih, "An inn ah hin zawt aa piah mi hi an khat tawn i leen awk zong an ttha bal lo. Mizaw kan zoh zong ah anmah inn lengmang ah kal a si. Mie peng mi nih cun kan nu le kan pa ah pei kan ser hna cu" a ti.

Thatha thih hi "a pa Hlun ca ko ah a faak lai" tiah a kan hngal mi mi tampi nih an ti i keimah ko an ka hramh. Ataktak ah cun kei cu tthutpi tu tal ka ngei, tampi. A hawile ko nih an tuarh bik rua ti awk in an um. A thih an theih in ttah an baang kho lo. Zing Meng, Tha Si, Ngun Bor Cin, Linda le Ngun Zi ko an ttap. An celh lo. Ngun Zi nih, "Ka pa Hlun, nangmah sin tal i kan ttah lo ah zeitin he kan celh lai i? Kan vale sin ah ttap usi law an kan theihthiampiak ding fawn lo. Kei keimah lawng ka um i acelh in ka celh lo e!" a ti. A hawile dang nih an ka chawnh. A ruak kam ah an um lo i keimah sin ah cun an ttap. An lungrunh tuk ah, "A ruak hi kanmah a hawile nih vui kan duh e, tangka kan thawh lai e" an ti.


Angki raang hi Thatha

An sem nak le an tthan nak, par bang an rak eet ve nak Halkha khua i nun sung an rak hman lio an ruah ah iik lengmang in an ttap. Timit ngahring an dawi i si chia paih mi ti an rak idin sual i an rak thih deng lio, nga an rak tlaih khawh lo i tiva tlang i an tthut i bianuam tu an rak saih lio, ralkap tili pawng le Babai pa lo pawng i hmaan an rak ithlak lio, biakin hrawng vialte, tlanghrawn le keisih hrawng vialte an mitthlam ah a cuang i nguingui an thla chin. Thatha capo thiam le mi nuamh thiam kong an chim. Thatha cu a kan ruungveeng bik tu a si e, kan ibochan bik a si e an ti. Ngun Zi nih, "Thatha cu ka hmette in kaa bochan tuk mi a si. Siangin i mi i an ka velh zong ah Thatha i a theih ah cun a ti a ti hna i ka hna a rak ngam tuk tawn" a ti. Zing Meng nih, va a ngeih hlan deuh ah, "Pa i an kan neek i zei kan ti ngam hna lo ah hin Thatha ka von hlam tuk tawn" a rak ti.

A naule pawl hrimhrim hi Thatha nih cun a humzual tuk hna. A naule nih amah mithmai hi an zoh ngaingai i, thil kan ipalh sual lai ti an phaan ah an u Tha cu an chimh hmasa lengmang. Lung a cheuh hna, ruahnak a pek hna. Ttamh a chimh hna, laam a chimh hna, model ttuan a chimh hna. An lung ah a nung tuk. A thih an theih ah hin an tha a rak chia tuk cio. Khuaza kip in an rak ttap. A pale pawl zong nih ttah an thup kho lo, patling pipi nih. Amah a hngal lo tiang nih a kong an theih nak in an rak tuar ing cio. An mawh hin lo. Kei zong ka si.

Kei hi nau pua bal lo ka si i kan chanchung i ka puak bal mi hi Thatha lawng hi a si. "Ka pa Hlun i a dawt bik mi cu keimah ka si e a ti tawn ve i, kei zong nih Thatha hlei in aho dah ka dawt deuh hnga ka ti tawn ve. A thih ka theih ah hin ihkhun cung ah iik lengmang in ka ttap. Chun a chuak i ttuan keng a kun kho lo. Khuazei ka kal ah mitthli rual he. Ttap ko ning, Tha Meng ka ttah lo ah aho dah ka ttah ti hnga ka ti. Kum hnih kal cia ah khan ka pa a thi i ka ttap lo. Vawleicung mi an kong ka theih mi ah, thlua a chuak bak ka ti mi hi ka pa a si i, thluachuakpa khuahlam cu kei tehna nih va ttah awk a um lo ti in ka laak. Sihmanhseh, Thatha a liam ni cu pacan cuh leen zong ah mitthli a hul kho lo.

Tha tha,....

(Mah vial si rih seh. Mileng kan ngei lengmang i ka ttial manh rih lo. Ka peh tthan te lai.)

 

A pa Hlun
U.S.A.