Mi Ṭha Hlei Dum

by Ceu Hlun


1918-2008

 

Kumzabu pakhat dengmang chung minchiatnak apel ngei lo i a nung mi ka pa bantuk minung hi an nunzia ah izohchunh awk tampi a um lai ti hi ka ruat ṭheu. Cuca’h, a nun i laak awk a tlak mi an um phum ah tiah tlawmpal hon taar ka duh.

Ka pa hi Vawlei Ralpi Pakhatnak chawng ah a chuak i kum 90 tluk hi-vawleicung ah caan a hmang. A mui aa dawh ngaingai i ‘faar tak ziau in aa ziau ko’ an rak ti. A fale nih kan tluk lo. A cuunzaa le a bombaan zong a ṭha. Hreitlung hman le surcheh a thiam ngaingai. Nu le ngak chawnhbiak nak hmurka a thiam tuk e an rak ti. Mi nuam tuk kaw ngaknu nih a sin um le laam an rak duh pah i a si lai, ileenpi ko u, ihpi bel ka siang lo e tiah ka nu nih hiti hin hla a rak phuah:

“Zazawn le e, zuun par ṭawh ka tii leem thlaa maw,
I hlaan u chankarthlak mi nunlaang vaang ah,
Aan dawh fuum leeng hneem cu” ti in.

A nu le a pa Sa Thang le Hniar Cer hi chunhthah le sunpar a tlinh mi, ni nikhat te i zu pu 105 a daap mi an rak si i, innpi lam hra ah cun zupu a khat lai si kaw, mah na cun ka pa hi zu a ding lo ti awk a si. Amah tu nih cun, “Zu hi thlachuaakte ka ding na’n a ka leem bal lo” a ti. Thing saih nak i zucua an iphorh mi le chunhthah nak hawi sin i an ihrawm mi tu cu hlanlio zatlang nunning an rak si i, cu lo, amah or duh le riit duh ah zu a ding lo. Kuak, tikor le sihkawng tehna zei hmanh a tawng lo. Mahti i siikaan a ngeih ca ah cun a ngan a dam zungzal i a tar hnu tiang hriamhrei tlai kho in a um. Kum 75 a ti tiang thingkung cung in faar a hlam kho rih. Faar hi mizakip a ṭhenh hna. A thluak zong tar hlah (tu-nge a pian lo). A khuaruah le a biachim zong tar a lawh nak a um lo. A chuah a ṭha. A pupa le a cikawr kan hngalh mi vialte lak ah chansau bik a si.

Phunhram zong i upat mi, sinak zong i mingei fa muisung aanthiam si bu ah cun, ngaknu zong a ca ah a rak har tuk lai lo si kaw, mah bu ah cun ngaknu he thurhnawm a duh lo. Tlanval kaa hrawh ah hin, “Ngaknu sin ah itzau hlah u; kei zong ka tlanval lio ah ngaknu sin ihzau ka duh lo” a rak ka ti. Hawi rual sin ah zu oi hnih ka rak ding ve i, “Zu hi din na duh ah cun B.A na awn tik ah na din te lai” a rak ka ti. B.Sc ka awn ah cun kum 21 ka ti cang i cozah i zudin khawh kum an ti mi ka phaan cang na’n ka duh ve ti lo. Mah lai cu a rak hngalh cia. Khua ṭhat lio chan hmanh ah mahtluk cun an rak iralveng si kaw, AIDS le zu chiakha lak i a tlong mi tuchan mi ca ah zeitluk in dek mah le mah iuk hi a hauh chinchin hnga!

Ka pa hi, “Hlei Dum cu Khuazing bantuk” rak ti mi a si i, Bawi Zisuh nih amah model ah a tuah rua ka ti. Idawt, irem le ingaihthiam a duh nak hi dongh a ngei lo. ‘Idawt ṭheuṭheu a ṭha, irem ṭheuṭheu a ṭha, ingaihthiam ṭheuṭheu a ṭha’ ti aa tlaih. “Mi i an in ti hna zong ah i-iin lengmang ko u, ngaithiam lengmang ko hna u” a kan ti zungzal. Oikhat cu mi nih kan chungkhat an rak kan rem. Thin a hun tuk lio si kaw irem a rak har dengmang i, a remtu lei lungre a rak thei ngaingai—an kan ngaithiam sual lai lo ti in. Asina’n anmah nak i a lungre a thei deuh mi cu ka pa a si—kan ngaithiam sual hna lai lo ti in. Lai Kam nu nih a tar hnu ah, “Mi liangluang ka hngalh hna i ka pu bantuk minung um hlah” a rak ti ṭheu. Hniarlawn chuak ah an chim Siang Ling le ka pa nih cun ṭhat an tlinh ko rua ka ti.

Cakei an dawi nak ah mi pa khat nih kan uipi fim a rak kah sual i, ka pa nih cun cakei ruak hlawm lak pi ah cun thlaan a cawhpiak, a angki a vorh i a phumtaak. Angki lo in a rak tlung. A kaptu zong a phunhzaih lo.

Khuachia nih hin, “Hlei Dum fale cu ti hna hlah u, Hlei Dum cu mi ṭha a si ai” an ti. Kan rangpi a rak ru tuk i, Minchel cerh ah ka u Cia nih lung in a chehchih a chehchih i a tluntaak. A zan ah khuachia cu namte le fingrilh he inka le pokhlet inka in an mang i ka u Cia cu, “Aziah dah mahti khan na kan cheh? Kan inn na den dih. Kan nau kut tan deng lakin na cheh. Kan thah lai tiah kan hong i, Hlei Dum fa na si ca ah kan in that ṭhan lo. Hihnu ah mahti khan kan chep ti hlah” an rak ti. Oi khat cu, kan arhlikawng a rak tlau i a rak um ṭhan. Mi nih an fir i an rak thlah ṭhan bia a si. A fir tu nih cun, ahnu ah, “Mahhna ar ngaingai von fir ding cu ka ruat kho ṭhan lo” a rak ti. Khuachia le mifir hmanh nih ṭhat cu an ṭihzah.

Ka u Hlem an hal ah, Zaathang Sangpi chung cu Cinzah inn kai nak ah cun an rak itim leen lai si kaw, ka pa nih cun an ruah lo pi’n, “Ṭhiau Luai cu ngakṭah a si i ka ngaih a chia ai, man ka la lai lo” a rak ti hna. An rak lau. 'Zeitin dah mah cu a um khawh' an rak ti lai. Mah lio ah cun phunthawh laak lo nemmam cu a rak um bal rih lo. Dawtnak cu dawtnak nih a rulh i uṬhiau cu a kan daw bik tu a si ve.

Ka pa i a pule a ṭihzah hna ning hi icawn awk a tlak in ka thei. Nawl Tling ni khi a nutar (paternal grandmother) a si i, chan hnih a rau cang ko nain Rev. Nawl Tling te cu pusa a hleh ṭheu rih ko hna. Amah a va kal tawn. Amah pu fa fa chin hi a fale ṭhi lawng an si ko nain a nu ṭa a auh ningte’n “ka pu” ti in a auh hna. Rev. Nawl Tling zong cu “ka pu” tiah a auh.

Ka nu a dawtning tah! Ka nu he hin an rak iduh ngaingai rua. An tar hnu zong ah anmah pahnih lawng Timit ah sur he ngahring an dawi i hla an iphuah leen rih [ka nu cu hla thiam a si]. Ka nu thih hnu i nupi an ṭhitpiak ah a ruat kho ṭhan lo. Nupi zuun ngai bu i sau bik a nung mi a si men lai e tiah aho nih dek a ti (kum 21 a nung). “Na nu le Tluang Hei nu bantuk cu an har ko lai” a ka ti i tampi a chap. Ka pa cu tikor a fih tuk si kaw, mah na cun ka nu tikor cu ṭhate’n a zohkhenhpiak. Lo zong ah a von chanh ko. Kuhsi cin nak ah tukbop bite zong a tukpiak ko. Dawtnak cu thlachiat a ruat.

Dawtnak ah aho hmanh nih ka pa an phaan lai lo ti tluk in ka ruah. A unaule le a nifarle a dawt hna ning tlawmpal in von langhter ning law: A nau Ngun Mang he an idawtning hi chim ah cun chimporh a lo hnga. An bia thlum-al hmanh. An tar deng hnu i ka pa Mang a zawt hmanh ah sur in ngahring a dawipiak. Ka ṭang cakei i a sual tan ah, saa hmai ah cun an rak zaam cio rua i, ka pa nih cun, “Cholai ah cun heh tiah ka hong tli i, ‘awh aziah ka tlik, He Nawn ka hnulei ah a um kha tah, sa nih nam seh law ka chanh khawh hnga mei hen i’ ka ti i kaa let” a ti. A naule him nak a ruah ning hi ka pa Lai Kian pa nih tamlakte a chim. uCem Hre Cem (a nau fa) vom i a sual tan i ka pa lungtleh le ṭah kha ka mitthlam in a lo kho lo.

Mahti i a chungkhat a dawt hna ruang ah cun, rual paar pipi zong rual hram an lo dih. A pa nau fale ah hin nu rual an um i, mahhna he an idawt ning le an ikomh ning hrimhrim cu lungleng lei a si. An chuahpi ṭa nakin an tlaihchan deuh. ‘Ka ṭa, nangmah hlan ah kan thi lai i na thih tik ah kan in ṭah kho sual lai lo ti kan phang” an ti. Ka ni Fam nih, “Ka ṭa cu kan sual kan palh zong ah a kan sii lo; a zaang tu kan faak leilei” a ti. Ka pupale le kan chungkhat tuanbia ka ruah ah “Idawtnak tuanbia” a si hita ka ti.

Ka pa hi dawtnak in khua a zoh i mi nun a thleng pah. 1970 zul kum hrawng ah khan Hniarlawn ah mifir phu khat an rak chuak i, zarh khat hrawng khua an helhum ah khuapi nih meithal he zan ah an dawi hna. Tuchung ramlak in an tli i kah zong an kah leen hna. Zankhuadoi an dawi hna i zing khuadoika ah pakhat cu Lunghmui ah an va tlaih. An kulh dih i an laifang ah cun vaalno cu a to ko. A thinphan, a kefah, a pawṭaam le a ningzah hlei ah a khuasih a celh lo. Mifir zoh i an zoh mi cu ka pa nih cun puan a va pek. Mahpa nih cun a philh lo. A nun aa thleng i mifel taktak ah aa chuah.

Mah lio hrawng Hniarlawn ah cun ngakchia sual an rak um i, khuapi meṭing zaapi hmai ah tuk si hna seh tiah bawitlaang nih bia an rak khiah. Chimhhrin hmasa i voi nga cio tuk ding a rak si. A tu tu ah ka pale cu an rak thiah hna. Mitam-u kut-thlir i khiah mi bia cu al awk a ṭha lo i tuk cu a rak hau. Midang nih cun teek cukmak in an rak tuk hna. Ka pa caan cu a hung chuak. Anih cu bia zong a chim kho lo. A ṭap. A ṭahbu cun tuk menmen in voi nga cu a rak tuk. Midang vialte khua an rak ruat. Ka pa i a tuk mi cu a nun aa thleng.

Santlailo a zaangfah hna nak tu hi cu chim awk a tam hnga. Anih cu mihrut le minauta zong ṭhate’n a chawnh hna. A ngakchiat lio kong a kan chimh tawn i hraamtu ngei lo mitcaw le tar le thinghmui mi zaangfaak an si ning a chim ah hin a mitthli a ha zungzal ko. Ngakchia dang i an serhsat hna ah, anih cu a serhsat hna lo i, mah tar le mitcaw nih cun thluachuah zaa an rak pek. Mah thluachuah nih cun a chan a sauter deuh rua ka ti.

Ka pa hi minunnem a si ko nain, thil-ṭha-lo doh kong ah cun arpi hrang a lo. Mi thinghau i lam a hronh hmanh ah a sik colh hna. Voi khat cu, mi phu khat cawlcangh a zoh a zoh hna i, a zuum hna lo. Mi cawfa an kap tawn rua tiah a lungrumh hna i a si lai; ramvah an ithawh ah a va kal i, “Rak um rih tuah u. Zarhfa ram nan vaak i ‘sa kan kap e’ nan ti lengmang. Zeitin dah sa nan kah cawk? Nan salu le kan hmu bal lo. Zei dah nan kah tawn?” a va ti hna. An kir i an ngol.

Sual doh ngam cu ralṭhat a si. Hmaan a si. Krifami zong sual kan doh ngam ṭung lo ah cun biaknak dang a bia mi nakin kan ṭhat deuh hlei nak a um lai lo e ti hi Dr. Ngun Ling nih Saduhthah cauk (1999) ah a rak ṭial cang i, zatlang i thilṭhalo a luh tik zong ah a do ngam mi kan si ding hi a biapi ngaingai.

“Khua ṭha khang seh tiah pei u le pa ah kan in ser cu, khua ṭha khang ngat” ti hi ka pa bia a si i, mah bia hi khua le ram hruaitu/uktu nih ciing hna seh ti ka duh.

Ka pa cu uktu doh a duh lo. Cozah le bawitlang cu an nawl kan ngaih hna hrimhrim ding a si ti hi aa tlaih i ngunkhuai le meithal laisen tehna zong felte’n a pek. So-hlawh zong hmaante’n a bur. Cun, mibu hruaitu a ṭuan mi nih cun khua ṭha an khaan hrimhrim awk a si tiah a ruah. Mibu uktu nih khua ṭha khang hna hlah seh law tah, an nawl kan ngai lai maw ti belte ka hal manh lo.

‘Keimah kaa tel lo ah cun khuaram le zatlang ca ah khua ṭha khaan an tlolh sual lai’ ti a ruah nak nih ka pa hi bawitlang a ṭuanter ve, caan saupi. Keimah kaa hngalhka ah ka pa hi tlangpi a ṭuan cang. Khuabawi ṭuan belte a duh bal lo, aa cuh bal lo. Khuabawi a ṭuan mi pohpoh nih ka pa lo i khuakhaan lairel an duh lo i tlangpi a ṭuanpi lengmang hna. A thazaang i a zawhphanh ti lo in khuaram rian cu a naule kut ah a chanh i aa din.

Mirang nih “service first” an ti i, bawi icuh hmasa si lo in, ipek lei le a ṭuan lei tu hmasat-ter hi khuaram a daw mi mihrin khuafa nih ruah awk a si e an ti ṭheu.

Ka pa hi riantei nakin mi zawn a ruat deuh rua ka ti. Hniarlawn tlangrian tam tuk kaw, ithawh cawk zong cu a ti lo i, an ithawh khawh lo chel ah hin ka pa sin i awl an hal ah cun ‘nan ithawh khawh hrek lo ah zei he’ a ti lengmang ko hna. Saza Tawk Hmun nih mah kong cu a chim i, “’Ka ṭang, kannih cu nihin tlangrian kan ithawh kho lai lo’ kan hei ti men i iai a kan ti lengmang ko” a ti. Oikhat cu Pu Ngun Maang tlangrian a rak bau. Pu Ngun Maang cu rianṭuan ṭhawng taktak, mah rian le tlangrian a dang lo mi a si. Tlangrian a bau ni cu phung ning in buan ding a si i, mibuan an ithawh lai ah, ka pa nih cun, “Maangte cu vong buan hlah u. A ṭuan zawn ah pa-nga-ṭuan le pa-ruk-ṭuan dahkaw a ṭuan. Nihin cu aa manh lo ta maw” a ti hna.

Phung cu kan herh. Sihmanhsehlaw phung ning bak itlaih hi mi siaremnak zong, mi lungthawh nak zong, a si theng lo. Phung pheen ah zawnruahnak le dawtnak a um a hau. Pathian nih hin a phung pheen ah a dawtnak rak kuul hlah seh law sual hrin minungfa hi khuazei vanhri dek kan sih ual hnga.

Truth ṭanh tluk in justice ṭanh hi a biapi i, krifa pohpoh i atak ṭanh a herh bantuk in, rammi aho poh nih thilhmaan cu kan ṭanh ding a si. Ka pa hi thilhmaan (justice) a duh taktak. Mi taza va cuai cu a duh lo na’n, kan leithuan an rak kan cuh i, cu kong tu ah cun ‘ka vawlei hngal na ah’ a ti i duhlothlak in a ṭang. Supreme Court ah kan tei hna. Asina’n mah leithuan cu midang sin kalter lo in taza a kan cuaitu fapa sin ah a kalter ṭhan. A pa i a kan chuh khawh lo mi cu a fapa a pek, miṭha a si ai e a ti i. Ṭhat cu zei nak zong in a sunh deuh. Truth a langh cang hnu ah cun ṭhat lawng aa ba cang rua.

Zumh mi sii hi mifel ca hmanh ah a sunghar i, ka pa tluk i mi zumh mi si hi cu a har lai. Halkha-Falam lam an rak chunh lio ah hin lamzung tangka hi Halkha le Falam an rak ichaan tawn rua. Mah ah cun ka pa hi a phor tu a rak si. Buri in an fun i a keeng in Tiphul lam in a rak phorh. Pia khat hmanh bau lo in a ap. Khua tangka zong hi caan saupi chung a keng. Ka ule Kawlram i siangin an kai le tangka an har lio a si ko nain ka ule i tangka an cah ah a tangka ken mi cu a tawng lo. Kuat awk a ngeih lo le do a cawi i, kan rang i fa a hrin tik ah a zuar zokzok i a cham ko hna. Ka ṭang Tin Kulh hi Parliament lio hmanh i aa lek ve mi pafim a si i, ka ṭang nih cun a zumh tuk i, vuiho athlite i a cawk mi zong kan faang buk chung ah a vong nawh. Ka pa tluk in aho hmanh a zum hna lo.

“Give your child a chance” an ti i, ka pa hi siangin kai nak nawl rak hmu seh law aho tluk poh a si ve men ko hnga. A hmu lo nain, a upat hnu ah ca cu ka pu sin ah a cawn i veng chung vok ar cazin tlaih nak khim cu a thiam. Cathiam ah aa chuah ve. Cu hlei ah mahte i cawn khawh awk fimthiamnak tamlakte a cawn i a thiam. Sur tah cu aa dinh nak a si i, sei tah, thiamthil ser, saihthil ser, nithawng remh, sum saih, zawi tah, lawngka thil, saruh hrukpi ṭial, tehna a thiam dih. Seihnam phir tah le sawng tah tehna zong a thiam dih. Angaite ah cun mah tehna cu thiam har tuk an si lai lo; nain, aziah dah atu mi nih an thiam setsai kun hna lo ti ah cun zei i an rel lo ruang le an tuah zinpan lo ruang ah a si. Learning by doing an ti i tuahpah in thiam chom a si ti hi laikhua mi nih ruat hna seh law thil tampi an thiam  ko hnga.

Cacawn lo a fahning hngal in, a tule an si ah, a unau fale an si ah, siangin ah a chiah dih hna. Siangin hon a zaat hin, kan ṭhinṭhang par in aa dir i, kan rualchan a auhkhuanh hna i, “Anih thaizing siangin kai seh” a ti dih hna. A au a thei mi midang zong nih an fale cu siangin an rak kaiter cio hna. Loriak zong a laak hna i siangin ah a chiah hna. A tu Hle Sung nih, “Ka pu thawng in dahkaw cakuat te zong kan rel khawh” a ti i, a tu chorchem bik Ceu Er nih cun, “Ka pu thawng in dahkaw ca ka thiam le khuabawi zong ka ṭuan khawh” a ti ve. Cataang sang an phanh lo hmanh ah Laica rel an thiam i zungzal nun nak cauk an rel khawh. Dawtnak i tuah mi thil hmete hi  a hmual tah khawh a har.

Ka pa tluk i sianginkai a biapitter mi hi an um cel lai lo. Ram ram khat ah ka pa bantuk hi education minister ṭuan hna seh law rammi hi ca an thiam dih ko rua hnga ka ti. A kawi Thla Hei pa nih, caanphio inn sak a rak sawm i, “Kei cu ka fale siangin kaiter ka duh ai hna e” a rak ti. Ka ule hi taang 5 an si in, Phun Tu pa he Halkha ah inn an hlaanpiak hna i thing le rawl an ngalh hna. Ca an thiam hlei ah mah ke te i dir an thiam. Phun Tu nau Dan Lian nih a ke hreitlung in a rak ituk i, ka pa nih cun a kawi Phun Tu pa cu a va siik, "Ngakchia hriam hmanter hna hlah; an ihliamkhuai lai i siangin an kai kho lai lo e ka'n ti i na ngai lo" a va ti. Phun Tu cu kanmah peng hrawng ah B.A awng hmasa a si. Forest Department ah BC a ṭuan i pension a la cang. Ka u Thla Cung cu Revenue Office ah cazipi a ṭuan i pensen a la ve cang. Ka u No Al cu mah ca ka ṭial lio ah hin Health Department ah Township Head Officer (Miuh-ne Cianma-zi Hmu) a si, Halkha ah.

Ca taang khat hmanh a ngeih lo bu le, fimthiam nak a cawn lo bu i ka pa mah tluk a si hi cu Khuazing thilpek ah ka ruahpiak. Amerikan sianghleirun uah le minthang University of Illinois at Urbana Champaign i linguistics i M.A ka awn hnu ah hin, minung tampi bia ka ruah cang hna i, cataang sang pipi hmanh, ka pa tluk i ka lung a ka tong mi le ka upat mi hi an har ngaingai. A ruahnak a kau.

Tuanpi ah khan, “Ka pa, nupi ca ah na ka duhpiak mi an um maw” tiah ka rak hal, a ihkhun ah. Sau iruat lo in, “Ceu Hlun, nu cu pa i an hal hna ah a ṭa nawl a pa nawl ti a si. Pa cu a si lo. Nangmah nawl a si ko. Na duh mi poh ṭhi ko hna. Na duh lo mi bel ṭhi hna hlah” a rak ka ti. A tar hnu hmanh i a khuaruah up-to-date a si rih ning ko hi ka upat nak pakhat a si. Vawleicung mi a nung bal mi ah ka upat bik hi minung pa thum chim ka fial hna seh law, Abraham Lincoln, Mahatama Gandhi le ka pa hi ka chim hna hnga ka ti tawn.

Ka pa lungput le ziaza hi remh ka fial hna seh law a remh awk ka hngal hin hnga lo. Bawi Zisuh fial usi law tah akhoi zawn te hi dah a remh hnga ka ti tik zong ah ruah awk kaa harh ngaingai. Mi vialte hi ka pa thinlung le ziaza ngei dih hna seh law, vawleicung ah hin upadi tehna a hau rua hnga lo dah ka ti.

Asina'n, ka pa he hin kan ruahnak aa kalh nak a um. “Keimah bantuk hin um u” tiah a ka ti i mah cu ka cohlang kho lo. “Ka pa, nangmah bantuk cun aho dah a um kho lai? Nang cu naa chuahpi mi lungthin pei a ṭha tuk cu. Nangmah lungput cu kan ichuahpi lo cuta. Ka siningte’n ka um a hau ko” ka ti. Bawi Zisuh hmanh kum hra zul ning law ka pa bantuk cun ka um kho lai lo. A thih lai nawn i kan ichawnh ah, “Ka pa, nang cu muisam zong in, lungthin zong in, fimnak zong in, thazaang zong in, ziaza le nuamhthiam zong in, michuakthiam a um sual mi na si. Nangmah bantuk hi cu na fale aho hmanh nih kan ron hring kho hna lai lo” ka ti.

Krifa cawnpiak chom si lo, Lai phung bakte i a ṭhang mi Laimi kan pale Dr. Vum Son, Pu Van Kulh le ka pa tehna an dinning le an lungput ka ruah ah hin Lai kokek lungput le ziaza a ṭhat ning hi ka ruat ṭheu. Ka pa krifa cawnpiaknak tang i a ṭhang mi a si lo bu ah Bawi Zisuh lungput le ziaza he an ilawh tuk hen hi ka ti tawn. An nun a nem ning, thilṭhalo doh nak i an ral a ṭhat ṭung ning, mi an dawt ning, sual an huat ning, daih an thiamning tehna. "Ka pa tehna cu anmah tu dahkaw Baibal an si leh hi" ka rak ti i, ka pa hi Baibal a rel mi zog a si lo, Baibal bia zong a hngal tuk lai lo, nain a thih lai i ro a vui mi cu, Bawi Zisuh rovui he aa khat bak. "Pathian ron zuum u" ti le "Nan unau rual ron idaw u" ti.

Chan khat nun ah cun ka pa hi a rian a tlinh ko:

• Min chiat apel ngei lo in chantlung a nung.
• A nu le a pa ruak a sim.
• Pasawm voi 3 a rel ve (sathaar tehna a kap rua i a pa nih sawm a tuk piak lengmang.)
• Paih bual a co bal ve an ti, khukkhiah bak in.
• Hreitlung thing saih in a unau 3 cungcawi inn a rianhpi hna.
• Fale nupi ṭhitnak ah kawlchaw le arsa aa ring.
• A nifarle le a tule va an ngeih chung poh a zulh khawh dih hna. An kir zong ah man a khirh hna.
• A fale lam hmaan ah a kan chiahtaak dih.
• A nunnak a dongh lai tiang a tufale thluachuah a pek taak dih hna.

A thlaanlung mahti hin an ṭial.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ka pa nih hin, kei cu Mang Hlun tiah a ka auh. Fapa hniang cu ka si i, Jacob i Benjamin a sianlo bantuk khan a ka siang lo. Keimah zong nih ṭelifawn i kan ichawnh ah hin ka ngakchiat lio hmurka in ka chawnh. Kaa hnaoh. Atu cu mahti chawnh awk ka ngei ti lo.

Chan aa lim. Dawtnak a taang.

 

 

“Liam riangmaang ai, maw sianlo ṭha cin, Rak in dong seh tinthluai ka nu nih, Khuanu buantual le maw Zingrawn khua khin, Pialraal nuam ah ton nolh um te lai.” Na dawt bik, Mang Hlun

 

 

 

------------------------------------------------------------------------------------------------

Bia hlei:

2008 October 30 ah a thi, Halkha ah.

**Hmanthlak i khi ka ule upa bik Thla Cung, No Al le Pen Cia an si. Kan chung krifa an si hlan (1960 hrawng) i an ithlak mi si dawh a si. Kei cu ka chuak deng rih lo. Ka u Al nih hin kan chungkhar krifa an can ning kong Signs of The  Time mekazin ah a ṭial i cacc.info ah a um.

**A pa ṭhinṭhang atharchuah khawh rih. Kan inn hi di phorh 105 hrawng nih a zaat i kum li dan ah a thlen lengmang khawh.

**Ka pa hreitlung-hman a thiam ning cu, fawi tuk dawh le nuamh tuk dawh a lo, Kankaw lam cawh lio ah Council pawl hlawh an rak thawh i, lamthlang ah ka pa cu thing a rak tan i, michoklet nih, “Patarpa nih fawh hreitlung alek in a lek ko e, ra zoh cio hmanh u” tiah an rak iau leen.

**Ei sawhsawh awk ah ka pa le ka u he (kan hmet lio ah) vok kan rak that i, ka pa nih cun vok cu a dawk i thil a laak kar ah vok cu a rak tho i a dawk nak fung pi he cun kan rak dawi leen. Ka nu nih a thih tiang a kan nih.