KA PU

Ceu Hlun

“Sazaci No Er” tiah mi tam nih an auh i, ka pu hi 1930-2012 kum [kum 82] chung hi vawlei ah caan a hmang. A nunchung ah mi tampi fim chim in ca a thiamter hna. Mi tampi nun a sersiam. Mi tampi nih an upat. Mi tampi nih an dawt. Fa (a nung rih mi) pa kua a ngei i pa sarih hi taang hra an awng.

Ka pu nih hin bia a ka ruah pah tawn i, oi khat cu Mandalay TTC (Teachers’ Training College) an kai lio kong a ka chimh. Mah lio ah cun taang sarih awng cu “cataang saang” ah rak cang hna kaw, ralkap nan luh ah cun bawi nan si lai e tiah an rak kamh hna rua. A lut mi cu an rak si taktak rua. Ka pu cu, “Ka pu, ziah na rak luh ve ko lo?” tiah ka rak hal i, “Na nu amah lawng zeitin he ka kaltak hnga e!” a rak ka ti. Ka pu le ka nu cu tta-far fang khat veve si hna kaw, ka nu tta lo i ngoltak cu a rak ruat kho lo. Mah tluk cun ka pu nih cun ka nu cu a dawt. Ngacun fang khat zong khi ka nu lo in a ei lo. A lu lei a kan tanh zawn, a mei lei a kan tanh zawn a rak si. Mah ka nu a dawtnak cu a tule kan cung ah tampi a lang.

A tule ca i a rak sian ning cu, ka u Tha Meng pa nupi tthit ah khin tta man ah marlei an rak hauh hna. Rian ni ah [maw a hlan ah dek] zeitin dek bia a rak um rua i, ka pu nih cun an marlei khaap sarih cu a chung ti a thleet duak i a va laak. “Thla Cung ca’h zei dah ka sian lo?” a rak ti. Mahti i a tule a kan dawt nak ah an nupile zong kanmah tluk in a dawt dih hna. Kan farle vale zong.

Taang ruk ka cawn lio ah typhoid in ka nau Vangte he kan rak zaw i si-inn ah sau kan rak um. Kan celh ti lo i chuah kan rak hal i Hniarlawn ah kan tlung. Vangte cu aa rel deuh. Kei cu kan vun nih ka ruh a khuh fang khi a rak si. Ka pu cu a rak ra i, cawhnukbu bu hnih a rak iken i, a pemh i, mitthli tla hrulh in bu khat cu a hmuhhngan ah a rak ka dinter. Mah tluk tha ka ngeih lo bu cun bu tan ka rak din khawh, Cinzah or in. Mah lio ah cun cawhnukbu a ngei mi cu abeengbai an rak si lai. Mah hnu zong cun atu le atu hi a rak kan zoh.

1973 kum ah kan nau Tial Nawn (kum 5) a rak thi i, ka pu nih cun a thlaan kong zeizong tawl a rak rel dih [ka ule le Halkha ka pu That Tu pa nih mirangvawlei an rak khaan rua ka ti, PWD ah rak ttuan kaw).  A thlaanlung cattial zong thim ciammam in ka pu nih cun a rak ttial. A ttial mi cu 2 Korin 4:12, “So then death worketh in us; but life in you” ti a rak si [ka philh lo]. Mah ka nau thlaan cu Hniarlawn thlaan ah mirangvawlei i aa ser hmasa bik [pawl] a si rua ka ti.

Thlaan kong ah lan ning law, a nu le a pa zong thlanglei Vamdir i an um lio ah an rak thi ko nain, khua aa tthial lai a si rua, Vanzaang ah a hon vui hna. A fater Thlanthalng Farrawn ah a rak thi i, mah zong cu ahnu ah a ruh a va laak i a patar le a nutar thlaan kam ah cun a rak phum ve. An inn thlang i thlaan kaupi khi pathum thlaan cu a si [aho nih rak kan chim hna hlah kaw, ka putar le ka pitar thlaan a si hmanh hngal lo in a cung ah lente kan rak icelh leen aisawh]. Mah tluk cun ka pu cu thisa le ruhkhua a hlam, miphunpi bantuk in. An ka chimh i, hlanlio Laimi hi an thih i an ivui tik ah mithi cu ruak zual nak puan in an fun hna i, an lu le an ke paar in an ttem hna i, mahti cun an rak vui hna rua. Ruak kuang a ser hmasa bik tu hi ka pu a si an ti. Atu an tual thlang i pathum thlaan cu ruak kuang he vui hmasa bik si dawh an si.

Ka pu i mi tampi a tei hna nak cu thing ttha a hman khawh khi a si. Rinpi ah an rak chiah i, Rinpi mi nih an rak dawt tuk i, tlor thing zong an rak sianh. Mah cu a thiar i atu an inn ah khin tlor thing tampi aa tel. Pu Bik khi a minkeep ah Ang Uk a si i, ka putar hi ang thing a rak ngei leen ve rua. Thing ttha hman cu sapi lu taar tluk in an rak sunhsak i min zong ah an rak isak cu a si.  Mah ka putar cu maw a lawh zeidek ka pu zong cu thing ttha ttha he inn a sa. Far musen le tung fekfek a bunh hna. Tlor zong cu a hman. Pa fel a sii a lang.

Thihlum hi mittuan an si i, ka pu hrimhrim hi cozah rian a ttuan bu ah dumhau le lo tuah in a ttuan taktak. Mitam ngeih lo fu, banhla, epal, piar, theithu, dumchuak thil a tthing lo. Khual hmanh nih tampi an tem. Kannih hna chinchin cu khua kan hlumh ti lo hnu i kan tlun chel hmanh ah ar thau thau a kan thah. Fu thlum le ban-al cu chim hau lo. Hniarlawn vialte ah khualtlung an ngam nak bik hi ka pu inn a si lai tiah ka zumh. Lunglawmte i a tlunter lo mi khual an um lai tiah ka zuum hrimhrim lo.
Ka pu i mi le mah a kan dawt nak hi chim awk tampi a um nain ca i ttial ah cun tlawm tuk ah aa chuah ding a si ca ah izohchunh awk a tlak nak le a tlak lo nak tu careltu ca santlai kho ding ah ka ttial lai.

Fel: Ka pu le ka nu cu an fel rumro ko. Daithlaan thlaam an leng hin lo. Ka pu cu politics ah, cozah rian ah, rualchan le mi kong ah, nunphung rian ah, krifabu rian ah, lo le duum rian ah, azei lei hmanh ah a fel lo nak hmuh awk a har lai. Fel cu a tlinh bak tiah ka ruah.

Hmaan: Ka pu le ka nu i hmaan le dik an cuh ning hi cu USA cozah duh phun tuk an si. Hmaanlo thlaam hrimhrim an leng lo. Cu ruang ah aho hmai poh ah an ral a ttha i ttih mi minung an ngei lo. Ka pu a hmaan ning cu, typhoid i ka damka ah siangin kai ding le kai lo ding ka pa he kan rak icaih. Kum cheu deng ka bau cang tik ah kai tthahnem ti lo ding bantuk a rak si. Ka pa nih cun khumvoi ca tal ah a fawi deuh hnga ti khi a rak ruat. Kei nih kai lo lawlaw, lo i riah i duh poh tuah, ka rak duh tuk. Ka pu cu ka pa nih cun a rak hal i, ka pu nih cun, ni tam tuk a bau cang i phung a tlinh ti lai lo e a rak ti. Ka bau phehpiak i luh zong a rak ruat lo. Mah tluk cun thil hmaan a duh, a ka dawt ko bu ah. Dawt ruang i thil hmaan lo tuah nemmam ruat lo in dawt ko zong ah adik cu aa tlaih. Mah zawn hi ka pu ka upat tuk nak pakhat a si.

Tuan lio Lai Ram i siangcachim a cawng mi hna hi taang sarih hrawng an rak tam. Mandalay TTC an vong kai i mah vial cu an cawn mi a si. Educational psychology tehna nemmam an rak cawng lo. An cawn vial he saza rian rak ttuan cu an si i, tuk le uk in siangngakchia reep rak izuam tehna a rak si. An tuahser nak in si seh, an hmurka in si seh, ngakchia lungthin an rak hliamkhuai nak hi tampi a um lai tiah ka zumh. Siangcachim cu chim lo rian thiang a ttuan mi hmanh nih mi lungthin an hliam ve. Mah zawn tu cu ngaihthiam an hau i tuchan mi i icawn awk an si hnga lo.

Ka pu nunchung ka thlir ah hin phun tampi in ka thlir. Cu hnu ah upat awk rua ka upat.
Dawtnak: Tluang le lai, mi le mah, dawt a bau lo.
Dik: Dik le hmaan ah ka pu a kiim lai lo tiah ka zumh.
Santlaih: Ka pu i ca a thiamter mi an tam. Hlawhserh chom in a tuah si ko hmanh seh hlawh serh chom cun pei rian thiang cu an ttuan i mintthat kan coh ve ko hna cu. Ca thiamter le nunlam hmaan i chiah cu vawlei rian ah cun a biapi tuk ve.
Ttan: Ka pu cu paduhlo a si i a tuah mi rian ah ttan lo a duh lo. Zung rem lo zong a duh lo.
Ro: Ka pu i a kan roh mi ah pakhat cu Hniarlawn Tuanbia a si. A kut bak i a ttial mi cauk te keimah a ka chiah i ka ken ko. Hniarlawn tuanbia an ttial mi ka hmuh mi lak ah ka pu ttial mi hi laak awk a tlaak bik rua ka ti. Zeitik ah dek ka chuah te lai.

Ka pu ka hngalhka hi Rinpi i a rak um lio a si rua ka ti. Zarh dongh ah a hong tlung i aa thawh tthan ah khin ka nu nih kan tthintthang in a rak thlir tawn. Fiantlu chak Innhmun pawng ah khin thing i lam a phenh lo nak zawn te a rak um i, ka nu nih cun, “Na pule lam te” tiah a rak ti. Ka upat hnu pi tiang mah zawn cu kan tthintthang i ka hei hmuh poh ah, “Ka pule lam te” tiah ka ti zungzal. Ka pu nih cun, “Zerusalem, Zerusalem, kan phak ttheu lai khua that bik cu, maw van Zerusalem” ti hla khi ka theihhngan ah a rak sak rua. Inhmun pawng lam te cu Zerusalem kal nak lam ah ka rak rel. Zerusalem kal nak lam cu khuazei in a kal a si hmanh ah, “Kan phak ttheu lai khua ttha bik cu, maw van Zerusalem!” a ti, ka pu nih.

Nun hlun le zuun ruah zawn ah cun ngaih lo awk le ngaihchiat lo awk a tthat lo. Nain ka pu a thih ruang tu ah cun ngaihchiat ka duh lo. Ka pa a si ah, ka pu a si ah, minchia lo in tartlung zaw faak lo in, a nunnak dongpaar a phanh tiang an nung i, anmah ruuninn te ah teem lo ing lo in “khua” dang ah an lan. Thlua an chuak. Thlua a chuak mi hna cu a chuak [rih] lo mi kannih hna nih ttah awk an um lo. Kanmah tu hi an ngaih kan chiat awk a si men lai ka ti.

Ka pu a dihdongh lai ah hin ka pi ttelifawn in ka cahchimh i, “Rak ikal ai kon seh; kan rong cio te lai i vancung khua i kan iton hlan ah mithi khua ah kan itong te lai” ka ti.

“Hi vawlei ah khua hmung zungzal ding kan ngei lo;
Hmuh bal lo mi khua thar kan or.” –Hebru 13:14