Monica Mang Tlem

2004-2010

Ruak vui ni: 2010 April 3
Indianapolis, USA.

"Pathian, 'aziah dah Monica hi sau deuh nun nak nawl a ngeih lo? Aziah dah na kutchuak dawhdawh, pangpar le thingram dawhdawh, music thlumthlum le thil sungsung hi Monica nih tem nak nawl a ngeih lai lo?' ti in hal ka duh. Sihmanhseh hal nak nawl ka ngei lo. Nunnak kong i nawl vialte a ngei tu cu nangmah na si. Monica a ngei tu zong nangmah na si. Na duh tik poh ah Monica cu na laak khawh mi a si. Zei hmanh chim nak nawl kannih nih kan ngei lo. Sihmanhsehlaw, Bawipa, Monica na kan laakpiak ah cun kan ngaih a chia tuk lai. Kan ttap lai i kan hraam lai. Cuca'h, Bawipa, kan ca ah na veel ron samh in na hmual ron langh rih ko." --Ka thlacam

Monica Mang Tlem hi Za Thawn Ling le Ngun Hlem fa in Hniarlawn ah a chuak i kum li a ti deng ah Malaysia an phanhpi. A zaw i dengki zawtnak hramh in an hramh i a dam hlei lo tik ah an chek lengmang i thi khensar (AML) a si ti an hngalh. UNHCR bawmhnak in sizung ah a um lengmang i an damh hlan ah 2007 kum dong ah khan USA an hong phaan. Kum khat le acheu hrawng cu midam te a lo ko. 2009 kum tanttim khan a zawtnak cu a puang i sizung ah kum cheu ringlo an um. A thlek an thlen i a dam cang ti i an chuah tlawmpal ah a zawtnak cu a puang hoi. An zoh i a damh ning kan thiam lo e ti in an ttinter hna. A nung ti lai lo ti khi a si ko. Inn ah zarh thum fai deuh an bul ko nain nunnak cu minung kut ah a um lo i a kan liamtaak cu a si, 2010 April 1 ni ah.

Na kehlei bik chang khi Monica, a kehlei i khi a u Sui, 2008 ICBC Krismas

Kum ruk le acheu hi vawleicung i a caam chung ah Monica i a buaipi bik cu dawtnak a si; vawleicung i thil liangngan bik le thil sunglawi bik. 'Na ka daw rua lo' ti ah a fahsak tuk i dawt lo kan co lo nakding hi biapi tuk in a ruah. Amah zong nih an ka daw maw ti hi a kan test zungzal. Dawt taktak le kaapahle dawt a thleidan tuk. Dawtnak mithmai le hmurka a sunhlawih tuk. Monica i biapi bik i a chiah mi cu Bawi Zisuh i biapi bik i a chiah mi he aa khat.

Angki sen hi a u Sui

Mawte he hin kan idaw taktak. A tlaihchan bik hi keimah ka si lai tiah ka ruah, a nu le a pa dah lo ah cun. Keimah ka um ah cun midang aho sin hmanh ah aa pom lo (a pa sin hmanh ah). Ka phei cung ah a tthang ti awk a si. A nun nih dawt a ka hauh tuk i, voi khat cu, "Na tule lak ah aho dah na dawt bik?" a ka ti. "Ka'n dawt cio dih ko hna" ka ti rua i lungsi lo te khin a nu a va chimh. "Nangmah ka'n dawt bik" rak ti ning law a lung a si hnga. Aziah dek ka rak ti ko lo ka ti. Oi khat cu, an kan leen ah ka hmurka a panh deuh lo peidek, "Ka pu nih 'Mawte' a ka ti ti lo, Rosy lawng a dawt cang rua" ti in a nu a va chimh hoi. Dawtmi sin i dawtnak hmurka le dawtnak mithmai langhter kan tlolh hi voi zeizat khi dek a sii hnga i, mah zawn ah dawt aa ruahchan mi ca ah zeitluk in dek a fah tawn hnga.

A nungdam ding a si ti lo e ti i sibawi i an ti zarhpi ni ah sizung ah cun zoh khawh a si cang i ka va kal, ka mitthli rual he. Mawte cu a rak lum ko. A khaan khat in mi an rak um i a zoh hna lo. Keimah ka vong luh cun, "Mawte, na pu pei a ra cu, na pu a ra" an ti. A hon ilet i a ka zoh. "Mawte, ka'n ngai tuk i pei ka rat cu" ka ti. Dengteo te cun kan izoh i biaza ka ruah. Rosy bia le Rosy kong ka chimh. Ka baan te aa tlaih i a ngaih. Ka duhbia le siaherh bia ka chimh. Lungpekte'n a ngaih. Mah dih cun a ka dehcawh taak i a ni. Mah cun a zuam ti lo i aa hngelh. Kei cu khattelei ah ka mer i ttah ka thup. Inn i a lumh chung zong ah ka va leen pohpoh ah keimah sin lawngte ah aa tthu, aa pom. Midang nih zeiti leem in an leem kho lo.

Mawte fim le tthawn le leklak cu a mal a dang tuk. A thlek an thlen lai ah cun a rualchan inn kip phone in a kan chawnh i, "Thlek an ka ronh lai i ka dam cang lai e tiah a kan thanh dih. A u thlek cu an ronh. Mah bantuk operation an tuah lai zong ah sibawite hi chol tatmat te'n a zulh hna. A sibawite zong nih an duh tuk. A nung dam ding a si ti lo ti an theih cun a sibawinu zong cu a ttap leen ve. A dihdongh lai ni zong ah cun inn ah a ra zoh, dawtnak in. A mitthli cu a thup kho ve lo.

Sizung i a chuah lai hrawng ah hin kan ngaih cu chia tuk cang kaw, a ih kar ah a nu cu iik lengmang in a ttap tawn. Aa hlauh ah kei nih lente ka celhpi pah. Amah ca i ka rak ser mi Dress Up games tehna ka celh pi, Rosie birthday lio an hmanthlak tehna ka zohpi. A thi ding ti vial hngalh, anih vial i lente icelh. US an phanhka i ka va don hna kong tehna ka hal. A hngalh dih rih hna. A nu nih lung pur cia cun bia za a hal. Bia za a cah.

A nu: "Ka fa, atu ah hin a thi ding hei si law na ngaih a chia hnga maw?"

Monica: "Chia hlah. Pathian sin ah pei ka um ko lai cu. Ka nu, Pathian hi hmuh ka duh tuk cang."

A nu: "Zawt bu i kanmah sin um maw na duh deuh, zawt lo te i Pathian sin um dah?"

Monica: "Zawt lo te i Pathian sin um ka duh deuh cang ko."

A nu: "Vancung khua i na kai ah cun, inn nganpi a um lai i, mah cun na tta le na pi an ra chuak lai i, an in don lai...Pathian cu cungleipi ah a um lai i na pi nih a'n puak lai i a'n kaipi lai."

Monica: "A ka pua kho ti men lai lo, ka ngan pah ai cang."

A nu: "Vancungkhua ah cun mahti pi hin maw na kai lai?"

Monica: Si hlah e. Ka thlarau henta.

A nu: "Na kan kaitaak tik ah cun zei thil dah ka ron in hruk lai?"

Monica: "Vei, na ngaknut tik ah naa hruk te lai e na ka ti mi kha." [Lai thil]

A nu: "Lukhimh tah ka'n khimh lai maw?"

Monica: "Ka khimh ko."

A nu: "Vei tah.....?"

Cleopatra hi Rom ral a tei khawh ti lo tik ah Rom siangpahrang Ceasar nupi i can nak cun a pu a pa an lennak mithi khua Isis ah kal a duh deuh. A siangpahrang nu thuam in a salnule aa thuamhter hna i a thuamtling i aa thuamh in rul sivai ngei aa zuat mi rul sivai ngei aa hnamhter i duhsahte'n a tlu i mithi khua ah cun a kal. A ral nih zeitin hmanh an ti kho ti lo. Monica zong mah bantuk cu a si ve. A thuam lungduh aa thim i, a ule nih an timh an timh i thlarau khua kal ah iruatnawl lo te in aa thawh.

A zawt i a thawh lai hrawng ah a kan leng i a dawt tuk mi a nau (a pa nau fa) Rosy he hmaan ka thlak hna i, thih lai thlam a leng cang rua. A hmai panh in ka thla kho bal lo. Rosie he cun an idaw tuk i, "Ka nau, Rosie" ti in thlum-al tuk in a auh tawn. Rosie zong nih cun a dawt tuk ve. Thil kan cawkpiak hnek ah Mawmaw cawkpiak ve u a ti. Phone a tongh poh ah Mawmaw ka chawn lai a ti. Downtown ah oikhat cu kan kal i inn sang a hmuh poh ah, "Mawmaw si chunh nak te!" a ti lengmang, ngaihchia te khin. Riley sizung kan hmuh poh ah, "Mawmaw si chunh nak te!" ti kan dai lai lo.

Mawte hi ka dawt leen rua ka ti nain ka dawt khawh nak a tlawm. Cun dawtnak ka langhter a hnu tuk cang. Angki ka cawkpiak ah aa hruk caan a ngei ti lo. Video ka hlaanpiak ah a zoh kho ti lo. Dress Up game web page ka serpiak mi aa celh kho ti lo, ei awk ka cawkpiak ah a ei kho ti lo. Nikhat cu a lung a leng i, a pa tingtang tum le hlasak a rak sawm. Mah lio ah cun ka va lut i keimah nih ka tum/sakpi. Ngakchia hla ka sak pi. Yellow Bird hla zong ka sak i a konglam ka chimh pah.

"Va aihre pahnih an um. An idaw tuk. An ikom tuk. Pakhat cu banhla kung ah a hung zuang i a hung fu. Mah dih cun van ah a zuang i a hawi cu a zuantaak. Van sang pi ah khin sang chin lengmang in a zuang. A hawi cu a ngaih a chia tuk. Van ah cun a hon thlir i a hmu kho ti lo. Anih cu vancung cu a phaan i hawi tam tuk a ngei i aa nuam tuk cang i a hawi a kaltaak mi zong cu a ruat ti lo. A hawi nih cun a ngaih zungzal ko" ka ti. Anih thlarau cu van ah a kai taktak ai cang.

A dihdongh lai ah cun a lum cang i zei hmanh tuahpiak khawh mi kan ngei ti lo. A lung a fim rih ca ah dawtnak bia sung tal chim ning ka ti. "Mawte, na kal nakding i kal na zuam tthan lo ahcun, kan sin ah hong kir tthan te ko mawu. Kan in dawt zungzal ko lai" ka ti. Music thlum tal chuahpiak ning ka ti i Mozart - Eine Kleine Nachtmusik te hi ka chuahpiak, a thlarau tal inuam seh ka ti. Mah tlawmpal ah cun a kan dihdongh taak.

Monica ruang i ka ttah tluk hin zeitik hmanh ah ka ttap ti men lai lo.

Keimah ka nau hniang hi Mawte nak ngakchia deuh a rak thi. Kum 30 nawn a rauh ah ka mang ah mithi khua ah ka kal i ka kawl colh. "Tial Nawn nan hngal maw? A thih lio ah ngakchia a si i ngakchia cu maw a si rih, a ngaknu cang dah?" ti in ka hei hal leen hna. Mah bantuk mang cu hei man rih ning law Mawte zong hi ka kawl leen rua hnga ka ti.

Liam riangmaang ai kun, Mawte.

Na dawt khun mi

na pu Hlun

--------------

Mah vial. Ka ser manh ti lo.

Hika i hi click chin ah Mawte zawt lio hmanthlak an um.

Sizung a um lio, a u le a nau i an va zoh lio, a thih lai zarh hnih i a tta (cousin) a puak lio,